wetenschap • tech • gezondheid • geld

1 robot vervangt 700 mensen

tech | Tomas Pueyo | 11 mrt 24

Een vrij simpele versie van een klantenservice 'bot' heeft in zijn eerste maand 700 full-time medewerkers overbodig gemaakt bij Klarna, de Zweedse aanbieder van online betalingen. De robot is nauwkeuriger, zodat het aantal vervolgvragen met een kwart is gedaald. Hij beantwoordt de meeste vragen in 2 minuten in plaats van 11. Hij werkt in 23 landen, 24 uur per dag, in 35 talen. Scheelt 40 miljoen dollar kosten per jaar.

Mercedes voor China, Frankrijk tegen

geld | FT via Adam Tooze | 12 mrt 24

De baas van Mercedes-Benz heeft Brussel gevraagd om de tarieven op Chinese elektrische auto's te verlagen. De Europese Commissie was net van plan het tegenovergestelde te doen.

Franse automakers Stellantis en Renault hebben luid geklaagd over de dreiging van Chinese EV's.

Maar, zegt Mercedes-baas Ola Källenius: "Chinese bedrijven die Europa als afzetmarkt opzoeken, dat is een natuurlijke progressie." Meer concurrentie betekent voor de Europese automakers dat ze gedwongen worden betere producten te maken, sneller, creatiever, zegt hij.

Meer dan een derde van alle Mercedessen wordt verkocht in China. Veertig procent van de omzet van Volkswagen komt uit China.Twintig procent van de aandelen van Mercedes-Benz zijn in handen van Geely en SAIC. "Als we denken dat protectionisme lange-termijn succes oplevert, dan denk ik dat de geschiedenisboeken ons een andere les leren," aldus Källenius.


(advertentie)


Rusland-veteraan somber

politiek | Comment is Freed | 10 mrt 24

Analyse van Rusland door sir Roderic Lyne, 16 jaar als diplomaat bezig met Moskou, waarvan 2000-2004 als ambassadeur; BuZa- en defensie-adviseur voor John Major. Afdronk: deprimerend.

De oorlog is duur, maar het zal nog jaren duren voordat Rusland er echt last van krijgt. Een oorlogseconomie draait ook prima; China helpt maar al te graag. Niemand durft Poetin (71) uit te dagen. Dus sir Roderic ziet pas een licht aan het eind van de tunnel over zes jaar, na Poetin - dus 2030 en later.

'De oorlog zal Poetin's laatste jaren aan de macht bepalen. Hij kan niet terugstappen van zijn doel om Oekraïne te onderwerpen. Hij wint misschien nog meer terrein, maar de Oekraïners zullen nooit hun vrijheid en onafhankelijkheid opgeven. Poetin heeft Rusland dus veroordeeld tot een lange oorlog, zonder zicht op een einde, en jarenlang conflict met het Westen. Het zal waarschijnlijk minder intens worden. (...) Wapenstilstanden zijn mogelijk, maar een duurzame vrede zal er niet komen voordat er een regime in Moskou is dat oprecht bereid is Oekraïense soevereiniteit te erkennen. Dit zal Poetin nooit doen."

En na Poetin wordt het al niet beter. (...) "De volgende generatie van leiders zal niet liberaal-democratisch zijn en geen warme gevoelens jegens het Westen hebben. Hoogstwaarschijnlijk mensen uit de kring van mini-Poetinisten die zich nu omhoog werken in het systeem, veertigers en vijftigers. (...) Zij erven een economie die is verzwakt door de oorlog, staats-gedomineerd, gecriminaliseerd, met een opgeblazen defensie-sector."

(...)"We kunnen niet verwachten dat Rusland snel zal veranderen na Poetin. Het zal lang duren voordat het land de psychologische, geopolitieke en economische gevolgen te boven komt van ene bittere, bloedige en traumatische oorlog. Rusland zal nog een aantal jaren achterlijk blijven, onstabiel, gegijzeld door China, boos op het Westen. Als Rusland zich uiteindelijk neerlegt bij de soevereiniteit van zijn buurlanden en weer begint bruggen te bouwen naar het Westen, dan zal de verzoening een stuk langzamer en moeizamer zijn dan na de Koude Oorlog."


(advertentie)


Japan

ook belangrijk | via Ben Evans | 4 mrt 24

foto Christie's

48 prenten van Katsushika Hokusai (1760-1849) waarin Mount Fuji voorkomt. Geschatte opbrengst $3-5 miljoen.

Oppenheimer memo

ook belangrijk | New Atlas | 4 mrt 24

Samenvatting van onderzoek naar de atoombom, of beter: 'Het gebruik van atoomenergie voor militaire doeleinden,' gedateerd 1 juli 1945, twee weken voor de 'Trinity' test, en vijf weken voordat de eerste bom werd losgelaten boven Hiroshima. 200 pp, mede ondertekend door Robert Oppenheimer en Enrico Fermi.

Veiling van RR Auctions, hoogst bod gisteravond was $38.977, online veiling sluit 14 maart.


De snelste robot

tech | New Atlas | 4 mrt 24

(Unitree Robotics, YouTube)

Deze kan trappen op en af lopen, dansen, springen en tot 30 kilo bagage dragen. Volgens de ontwikkelaars kan hij max 120 km/u rennen. Wat zou het leger niet over hebben voor zo iets.

Skepsis

tech | varia | 4 mrt 24

Toeval, of onvermijdelijk. Ik zie steeds meer artikelen van serieuze bronnen die twijfelen aan het nut van AI. The Economist: 'AI modellen zuigen uit hun duim. Hoe kun je die hallucinaties onderdrukken?' MIT Technology Review 'Large Language Models kunnen ongelooflijke dingen, maar niemand snapt hoe. En dat is een probleem.'

Nederigheid ....

ook belangrijk | via Marginal Revolution | 2 mrt 24

... siert de mens. Maar is niet overal te vinden. Dit is de stelling: 'Onze mensen zijn niet perfect, maar onze cultuur is superieur aan andere.' Bovenstaand: het percentage dat antwoordde: 'mee eens.' De Russen vallen natuurlijk op. Maar wat dacht u van de Grieken! Koud vijf jaar na hun faillissement ... Jammer dat deze enquete uit 2015-17 dateert. Benieuwd of er nog iets is veranderd.


De harde grenzen van kunstmatige intelligentie

tech | wheresyoured.at | 19 feb 24

'We hebben nu net iets meer dan een jaar ChatGPT, Dall-E en andere toepassingen meegemaakt (...) en lopen steeds tegen het probleem aan dat deze dingen leuk zijn, interessant, verrassend - maar nog steeds niet aantoonbaar nuttig voor wat dan ook.'

Inleiding van een lang artikel door contraire en goed ingevoerde tech journalist/communicatie-adviseur, Ed Zitron.

'Deze modellen zeggen niet 'ik ga nu een aapje tekenen' maar 'men vraagt mij iets dat een 'aapje' wordt genoemd, dus ik zal nu in mijn databank kijken wat het meest waarschijnlijk een aapje is.' Deze dingen zijn niet aan het 'leren,' of 'begrijpen,' of zelfs maar 'intelligent' - het zijn gigantische rekenmachines.' (...)

'Wat de fantasten je ook mogen vertellen, dit zijn geen foutjes die gladgestreken kunnen worden. Dit zijn de harde grenzen, de beperkingen die je hebt als je probeert kennis na te doen met alleen cijfers.'

'Generative AI' kost honderden miljoenen, miljarden aan investeringen zonder aantoonbaar rendement (Gelukkig bestaat de investering van $10 miljard door Microsoft in OpenAI grotendeels uit tegoedbonnen voor het gebruik van de Azure cloud computers van Microsoft, zegt Zitron).

En de fouten! Zitron geeft een waslijst. Dus waarom zou je de reputatie van je bedrijf op het spel zetten? Met als uitsmijter: 'Microsoft heeft MSN - een homepage met 2 miljard bezoeken per maand - te gronde gericht door de hele redactie te vervangen door een AI die fouten maakt, artikelen verzint en artikelen steelt van elders.' (tip J. Meischke)

Podcast: 'Getting to Yes'

podcast | Tim Ferriss Show | 13 feb 24

Interview met William Ury, die van 'onderhandelen' een levenswerk heeft gemaakt. Mede-auteur van de klassieker 'Getting to yes' (1981). Vol met geweldige avonturen: hoe kom je in het brein van Kim Jong-un, de tirade van Hugo Chavez, begeleiding van het Camp David akkoord tussen Israel en Egypte dat 40 jaar heeft stand gehouden, etc. Meest indrukwekkend voor mij was het antwoord op de vraag 'Hoe krijg je vrede in het Midden-Oosten?'

'Er is geen oplossing,' zegt de meester-onderhandelaar. 'Geen twee-staten oplossing. Er is geen einde. Misschien een begin.' En dat begin is het begin van een proces ... (tip L. Bicker Caarten)


(advertentie)



'Heeft wel gelijk'

politiek | Marginal Revolution | 13 feb 24

Zeldzaam politiek commentaar van econoom Tyler Cowen: 'Ik zou het niet hebben aangepakt als Trump. Maar ik kan me niet aan het gevoel onttrekken dat er ruimte is voor een 'onredelijke' benadering in deze kwestie.'

(...) 'Zelfs twee procent van BBP zou een hoop NAVO bondgenoten niet in de buurt brengen van wat ze nodig hebben. Ik heb het sterke vermoeden dat veel van die landen niet meer in staat zijn om echt te vechten, als het erop aankomt. In werkelijkheid staan ze op nul procent BBP, ook al zeggen de statistieken dat het nominaal 1,7 procent is.'

'Je kunt Trump's stupide provocaties veroordelen zoveel je wilt, maar als je niet een beter idee hebt om Duitsland (en andere landen) wakker te schudden dan zit je in je eigen bubbel te brommen.'


(advertentie)

(advertentie)


$1 mrd aan chips

tech, politiek | meduza.io | 12 feb 24

Rusland importeerde vorig jaar $1 miljard aan microchips - niet in het hele jaar, in de eerste negen maanden. Grotendeels via China, zegt Chris Miller, prof aan Tufts U.

'Dit zijn voornamelijk Westerse, Japanse, of Zuidkoreaanse chips. En China is verreweg de grootste exporteur (naar Rusland) geworden. De meeste chips die Rusland koopt zijn gemaakt door de G7 plus Korea plus Taiwan en worden verhandeld via China. Een stukje handel loopt via Turkije, een beetje via Centraal Azië, en een beetje via smokkelaars in Europa en elders. Maar de overgrote meerderheid loopt via China.'

Heeft Rusland voldoende chips, of is dat niet te zeggen omdat we niet genoeg data hebben?

Ik denk dat we dat niet kunnen zeggen. Dat is het eerlijke antwoord.

Waarom maakt Rusland ze nog steeds niet zelf?

Grootschalige productie is uiterst complex. En Rusland moet daarvoor onderdelen en machines en grondstoffen importeren uit het Westen. Dat is lastig.

Moeten we dan niet China onder druk zetten?

De VS en Europa hebben andere prioriteiten hoger gesteld. Ze hebben wel gezegd dat er een grens is, dat China niet wapens moet gaan leveren aan Rusland. China is heel, heel dicht tegen die grens aan gekropen zonder echt een reactie van de VS of Europa.

Een beeld zegt meer ...

wetenschap | Noahpinion | 12 feb 24

... dan duizend woorden. Daarom geeft Noah Smith 24 grafieken om vijf stellingen te onderbouwen:

  1. Klimaatverandering begint serieus te worden
  2. Klimaatverandering kunnen we aan, maar we zijn er nog niet
  3. De VS en Europa zijn niet langer het grootste probleem
  4. Groene energie is serieus
  5. Emissies verminderen betekent niet minder economische groei

Hier is er eentje:

bron: The Economist, via Noahpinion

Het AI reisbureau

tech | Benedict Evans | 12 feb 24

Eindelijk een AI-toepassing die ik snap. In het jargon heet het een 'agent,' een AI die meerdere vaardigheden koppelt. Bijvoorbeeld: het reisbureau. 'Ik moet 28-30 maart in Parijs zijn voor een congres in de buurt van Arc de Triomphe. Mijn baas is een krent.' Kaartlezen, trein/vliegtuig boeken, hotel vinden (dat past bij uw smaak!) en boeken, prijzen vergelijken (namens de baas). (betaalmuur)


Elektrische auto's

tech | Clean Technica | 7 feb 24

(OEM=Original Equipment Manufacturer; BEV=Battery Electric Vehicle; PHEV=Plugin Hybrid EV)

BYD en Tesla hebben samen 35% van de wereldmarkt voor elektrische auto's. Vier van de top-5 zijn Chinese bedrijven. Hier de ranglijst voor puur accu-auto's:

Tesla de grootste, BYD nr. 2, samen 35% markt. Verder hetzelfde verhaal als hierboven. BMW, Mercedes, Stellantis in geen velden of wegen te bekennen. Geen wonder dat de EU treuzelt met regelgeving die EV's stimuleert en verbrandingsmotoren uitfaseert.

Maar ook Ford en GM komen niet in de buurt van deze productiecijfers. Elon Musk zei gisteren op een Tesla-aandeelhoudersvergadering: 'Chinese automakers zijn de meest competitieve ter wereld. Dus ik denk dat ze aanzienlijk succes zullen hebben buiten China, afhankelijk van hoe hoog de importbarrieres zijn. Als die wegvallen, dan denk ik eerlijk gezegd dat ze de meeste andere autofabrikanten zullen vermorzelen.'

Beton van suiker

tech | New Atlas | 6 feb 24

Deze blokken zijn gemaakt van vlas van rietsuiker, dat gemengd wordt met (geheim gehouden) mineralen en dan zo hard wordt als beton. Filmpje.

Normaal wordt het vlas als afval verband. Dus drie vliegen in een klap: goedkoop bouwmateriaal voor warme landen die rietsuiker verbouwen; minder CO2-uitstoot want geen verbranding; veel schoner fabricageproces dan voor beton.

Het spul hardt bovendien 4x zo snel als beton, en weegt veel minder.

Mede gesponsord door suikerimperium Tate& Lyle. Dit voorjaar onthuld, nu winnaar van een VN-prijs voor 'groene' technologie.


De grootste fabrikant

geld | MIT | 30 jan 24

foto: Xinhua

De grootste fabrikant van elektrische auto's ter wereld is nu ook een rederij. 'Roll on-roll off' (RoRo) schepen zijn schaars en dus is BYD begonnen zijn schepen zelf te laten maken. De 'BYD Explorer No.1' is begin januari afgeleverd en op 10 januari vertrokken voor zijn eerste reis, met 5.449 auto's aan boord, op weg naar Vlissingen en Bremerhaven. Een andere autobouwer, SAIC (MG), volgt snel, zegt website lease-e.nl.

Goed nieuws

wetenschap | De Bicker | 1 feb 24

'Not The End of the World' - Hannah Ritchie, Penguin Random House ( 2024), 299 pp.

Een boekbespreking. Juichende recensies voor dit boek van alle kanten. De conclusie staat op de kaft: 'wij kunnen de eerste generatie zijn die een duurzame planeet bouwt.'

Duurzaam, zegt Ritchie, bestaat uit twee delen. Eerst: duurzaam voor de mensen die nu leven. Oftewel: voldoende voedsel verbouwen, grondstoffen winnen etc om de nu levende mensen een gezond en goed leven te bieden. De tweede helft is: dat te doen zonder komende generaties de kans te ontnemen om hetzelfde na te streven. De mensheid is er tot nu toe alleen maar in geslaagd om de eerste helft van die belofte te vervullen - en nog niet eens zo lang. En zelfs nu heeft 10% van de wereldbevolking nog steeds honger.

Maar wij hebben de kans om de eerste generatie te worden die de twee kanten van 'duurzaamheid' gestalte geeft.

Ritchie is van de 'glas-half-vol' benadering. Er zijn haar voldoende schrijvers voorgegaan: Michael Shellenberger, Matt Ridley, Roger Pielke Jr., om maar een paar te noemen. Maar Ritchie is er in geslaagd een toon te vinden die alle partijen aanspreekt. Ze is voor haar dagelijks brood eindredacteur bij Our World in Data, en haar betoog keert steeds weer terug naar cijfers. Ze behandelt niet alleen klimaatverandering, maar ook: ontbossing, plastic afval, luchtverontreiniging, landbouw, biodiversiteit, en overbevissing.

Eén voorbeeld.

De documentaire Seaspiracy zei in 2021: 'In 2048 zullen de oceanen bijna leeg zijn.' Waar kwam dit cijfer vandaan? Uit een studie van Boris Worm uit 2006, gepubliceerd in Nature, die zei dat de wereldwijde 'collapse' van alle vissoorten die nu worden bevist, zou plaatsvinden als we huidige trends extrapoleren naar 100%.'

Dat klinkt eng. Maar zoals Worm de term gebruikte, betekent 'collapse': dat de vangst van een bepaalde vissoort valt onder 10% van de recordvangst in een bepaald jaar.' Dat is erg, maar geen uitsterven. Tweede: hij gebruikte als uitgangspunt onvolledige data (want we wisten toen te weinig van wat er onder de golven gebeurt), en extrapoleerde de trend in een rechte lijn. En iedere trend kan ombuigen, zoals we weten.

Hij werd aangevallen door Ray Hilborn, een andere erkende deskundige: een visvangst-wetenschapper (fisheries scientist). Worm was een 'zee-ecoloog' (marine ecologist). Die willen het liefst dat wereld terugkeert naar een maagdelijke staat van voor de komst van mensen. Hilborn vraagt zich af: hoe veel vis kunnen we vangen zonder de visstand te bedreigen?

Radiostation NPR in de VS organiseerde een debat, en verheugde zich op een sappige confrontatie. Maar de twee waren het over veel eens, en toonden respect voor elkanders standpunt. Zodanig, dat ze na de radio-uitzending een mailcorrespondentie begonnen. Na een jaar of drie schreven ze gezamenlijk een studie voor Science. Daarin zeiden ze dat wereldwijd de visstand niet was bedreigd; dat er regionale verschillen waren; dat sommige vissoorten in sommige streken in de problemen waren. Slecht nieuws compenseerde goed nieuws.

Zo staat het boek vol met contra-intuïtieve feitjes, waar De Bicker dol op is, zoals u weet. Dus hieronder een stel. Maar lees vooral wel het boek. Ritchie is retorisch voortreffelijk. Ze verplaatst zich telkens weer in de gedachten van haar 'tegenstander,' en beantwoordt diens twijfels.

  • wie 'de planeet wil redden' moet onderstaand staatje bestuderen:
pagina 114, Hannah Ritchie 'Not the End of the World')
  • palmolie is hartstikke goed voor het klimaat omdat je zo veel olie per boom oogst, en dus veel minder bossen hoeft te kappen
  • we maken nu al genoeg voedsel om de wereldbevolking twee keer te voeden (dit is een Hans Roslingetje)
  • eet minder vlees. Wat we eten is veel belangrijker dan van hoe ver het komt. Vervoer van avocado's is maar 5% van de CO2-uitstoot. Koeien hebben enorm veel ruimte nodig, veroorzaken ontbossing, drinken water. De calorieën en eiwitten in vlees
  • Plastic in de oceanen is een enorm probleem, maar - slechts 0,3% van alle plastic afval. Dus 97,7% is makkelijk te traceren en netjes op te ruimen.


Nog één keertje kernenergie

wetenschap | De Bicker | 28 jan 24

Afgelopen week maakte EDF bekend dat de bouw van de Hinkley Point C kerncentrale in Engeland drie tot vier jaar extra vertraging heeft opgelopen, en nog eens 2,3 miljard pond meer zal kosten.

Koren op de molen van Bicker-lezer R. van der Horst, die mij het afgelopen jaar bestookte met talloze artikelen die zijn argument onderbouwen: kernenergie is achterhaald, te duur, en duurt eindeloos om te bouwen. Daarom is het beter grootschalig zonneparken en windmolens te bouwen; die kosten maar een fractie.

Dat is ook de achillespees in het betoog van Tomas Pueyo (zie eerdere Bicker) die verder keurig documenteert waarom kernenergie de veiligste, betrouwbaarste, politiek meest gewenste, meest efficiënte energiebron is. Gemeten naar LCOE (Levelized Cost of Energy), oftewel de kosten per eenheid gemeten over de volle levensuur van een energiebron, is kernenergie de duurste bron in de VS.

Waarom? Zon en wind worden gesubsidieerd; en ze hebben accu's nodig om overtollige energie op te slaan, en die staan niet in het prijskaartje. Bij fossiele brandstoffen wordt geen rekening gehouden met de verontreiniging die verbranding veroorzaakt.

Kerncentrales zijn bovendien duur om te bouwen. Dat komt door strak toezicht, gebrek aan bouwervaring, en zeldzaam hoge eisen die worden gesteld aan de kwaliteit van de bouw. Niet verwonderlijk, zegt Van der Horst: 'Als het in Borssele misgaat kun je de Randstad ontruimen.'

Zuid-Korea, China, Japan en India bouwen kerncentrales voor een vijfde van de kosten. Omdat ze ervaring hebben opgebouwd, en minder regulering hebben dan de VS.

Maar zelfs als we dat prijsniveau halen, dan blijft staan: het duurt jaren en jaren voordat een kerncentrale operationeel is. Kun je in die tussentijd niet beter maar zon en wind aanleggen? Een onderneming die een nieuwe fabriekshal laat bouwen, kan het hele dak volplempen met zonnepanelen en daarmee zijn elektriciteitskosten drukken; bovendien is die fabriek grotendeels zelfvoorziend, dus geen last voor het netwerk.

Tja, dan moet je nog wel investeren in opvang voor de perioden dat het donker en windstil is. Dat is weer heel duur. En de goede accu's zijn er nog niet.

Als leek denk ik dan: doet u maar allebei. Precies wat Nederland nu doet. Begin met de bouw van twee nieuwe kerncentrales, voor de lange termijn; en subsidieer de aanleg van zonneweilanden en windparken.

Zelfs China bouwt meer zon/wind dan kerncentrales:

(Voorlopig lijkt me dit voldoende over het hoofdstuk 'kern versus zon en wind')

Advies voor Haley

politiek | WSJ | 27 jan 24

Gratis advies voor Nikki Haley, de enige overgebleven Republikeinse uitdager van Donald Trump: niet opgeven. Peggy Noonan, voormalig speechwriter voor Ronald Reagan, zegt: 50% van de Republikeinen is niet een Trump-fan. Dát is je publiek. 'Niet aanvallen met boosheid, citeer gewoon de vreselijke, vreselijke dingen die hij zegt over bepaalde mensen en groepen. Het is niet goed wat hij zegt, en de meeste Trump-supporters voelen dat ook wel, als ze eerlijk zijn tegen zichzelf. Drijf een beetje de spot met zijn zelfgenoegzaamheid, zijn ijdelheid. Maar schreeuw niet tegen Trump - toon medelijden.'

Haley gaat nu de voorverkiezing in van haar thuisstaat, South Carolina. Noonan reikt haar een one-liner: 'Weet je nog, toen Trump zei dat hij iemand midden op Fifth Avenue kon neerschieten en dat mensen nog steeds op hem zouden stemmen? Als hij dat hier in South Carolina zou proberen, zouden we terugschieten. En dat is wat ik vandaag van plan ben.'

Citeer wat hij allemaal loopt te tieren op social media. Laat het publiek maar oordelen of deze man weer president moet worden. 'Citeer zijn voormalige chef-staf, en de ministers, die allemaal hebben gezegd dat die man niet in het Oval Offcie thuishoort. Laat dat bezinken.'

'Wees een vrouw. Juist omdat Trump zo neerbuigend doet over vrouwen.' 'Spreek namens alle Republikeinen die door hem zijn vernederd, bedreigd, bezoedeld. Hij kan jou niet meer raken. Je bent vrij! Neem het zwaard op!'

En nog meer smakelijke adviezen, van ouwe rot Noonan en een vakgenoot.


Abonneer De Bicker

Vul hieronder uw e-mailadres in om u in te schrijven voor de nieuwsbrief
jamie@example.com
Abonneer