De enige onafhankelijke dagelijkse nieuwsbrief van Nederland
Topvoetballers hebben vijf keer zo veel kans op latere leeftijd Alzheimer te ontwikkelen als hun leeftijdgenoten. Het goede nieuws: mortaliteit als gevolg van longkanker of hart- en vaatziekten was lager. Een studie vergeleek 7.676 voormalige Schotse profvoetballers met 23.000 ‘gewone’ burgers over een periode van 18 jaar. Studie mede gefinancierd door de Britse KNVB. Conclusie zwijgt over mogelijke oorzaken. Kopballen …?
Ontstekingsremmers kunnen helpen om de symptomen van zware depressie te verminderen. Dat is nieuw – we wisten wel dat depressie vaak gepaard gaat met ontstekingen in het lichaam. Sommige studies stellen kordaat dat depressie ontsteking veroorzaakt. Maar dat er een mogelijk omgekeerde weg bestaat, is een nieuwe hypothese die door de onderzoekers in kwestie aannemelijk wordt geacht. Meta-analyse van 30 proeven met totaal 1.610 deelnemers. Onder ontstekingsremmers werden gevat NSAID’s, omega-3 vetzuren, cytokine inhibitoren, statines, corticosteroïden en nog zo wat.
Wij in het Westen zijn individualistisch omdat de Katholieke kerk tegen incest was. Dit klinkt als wartaal na een lange borrel, maar het is de stelling van een studie afkomstig van Harvard en gepubliceerd in het tijdschrift Science. De redenering is als volgt: in de vroege Middeleeuwen maakten kerkvaderen zich zorgen over incest. In die tijd was het doodnormaal dat neven en nichten met elkaar trouwden, omdat niemand buiten het dorp of zelfs zijn stam kwam. Het leven in kleine stammen waarin vrijwel iedereen familie was, bevorderde conformisme, gehoorzaamheid en loyaliteit aan de groep. En tegelijkertijd wantrouwen tegen vreemdelingen. Onafhankelijkheid en analytisch denken werden niet gewaardeerd.
Omdat de Kerk zijn gelovigen aanspoorde om ‘buiten het dorp’ te trouwen verschoof de nadruk van de familie naar het gezin; daardoor zwakkere familiebanden, minder gehechtheid aan de geboorteplaats. Dat leidde weer tot minder conformisme, meer individualisme, en uiteindelijk een psychologische instelling die wij ‘Westers’ noemen.
Om verschillend gedrag van ‘kin-based‘ en ‘kerkelijk gevormde’ samenlevingen aan te tonen hielden de schrijvers psychologische tests, en keken ze naar cijfers over bloeddonaties en parkeerbonnen van diplomaten bij de VN (echt).
Suikerbelasting op frisdranken, een dubbeltje per blikje van 33 cc, in vier Amerikaanse steden had vrijwel geen effect. In Philadelphia nam de aanschaf van dat soort drankjes af met 28%, wat neerkomt op 12 calorieën per dag per gezinslid. Maar in San Francisco, Seattle en Oakland veranderde het consumptiegedrag helemaal niet.
De mens is een gewoontedier en gewoontes zijn moeilijk af te leren. We weten nu ook de neurologische verklaring: terugkerende handelingen worden gecomprimeerd en elders in het brein opgeslagen zodat ze minder ruimte in beslag nemen en makkelijk van de plank gehaald kunnen worden. Een onderzoek concludeert dat 43% van onze handelingen in een dag uit gewoonte zijn. Dus hoe verander je gewoontes? Hoe slagen we er in minder te drinken/eten/nagelbijten/op telefoons te loeren?
Wilskracht is daartegen niet opgewassen. Verandering van omgeving helpt wel. Gedrag is als water dat door een rivier stroomt, is een metafoor: de snelheid waarmee het water stroomt is afhankelijk van de rivierbedding. Wij kunnen gedrag niet veranderen met wilskracht, net zo min als je de stroomrichting kunt veranderen door wilskracht – je moet de omgeving veranderen.
We kennen allemaal de marshmallow test. Kinderen die het snoepje verstopten konden tien minuten de verleiding weerstaan. Kinderen die hem op tafel lieten liggen, zes minuten.
Eet meer groeten en fruit, adverteerde de Amerikaanse kankerstichting vanaf 1991. Na zes jaar kende 39% van Amerikanen de leus. Maar niemand was meer groenten en fruit gaan eten. Eet- en winkelgedrag zijn zeer gewoontegevoelig.
De omgeving veranderen is een manier om de ‘frictie’ te verhogen. Je maakt het expres net een beetje moeilijker om aan iets toe te geven wat je eigenlijk niet wilt doen.
Daarom is de anti-rookcampagne veel succesvoller dan de pro-groentencampagne. Overheden hielpen frictie op te bouwen met rookverboden voor openbare plekken, hogere accijns op sigaretten, en verbod op TV- en radioreclame.
… heel gewoon.’ Zong een oude TV-serie. Maar waren mensen vroeger gelukkiger? Onderzoekers in Engeland lieten een NLP-programma los op acht miljoen boeken en 65 miljoen krantenartikelen uit de periode 1820-2009, filterend op positieve en negatieve woorden. ‘Happiness scores’ werden verbonden aan duizenden woorden. In vier landen: Engeland, VS, Duitsland en Italië. Conclusie: niet echt. Mensen waren niet gelukkiger.
De snelheid waarmee mensen lopen als vroege veertigers is een aanwijzing voor de snelheid waarmee hun lichaam en hersenen verouderen. Mensen die langzamer lopen hadden oudere gezichten en zelfs kleinere hersenen dan hun leeftijdgenoten. Dat concludeert een onderzoek in Nieuw-Zeeland dat 1.0000 mensen volgde gedurende meer dan 40 jaar. Kan helpen om vroeg in te grijpen in leefgewoonten, voordat die leiden tot versnellende aftakeling. (tip A. van Rossum)
Japanners hebben honderden jaren geleden een speciale manier ontwikkeld om vis te doden die – zeggen ze – humaner is, maar ook de smaak beter bewaart. Door verschillende ikejime methoden wordt het verrottingsproces vertraagd. Meteen als hij uit het water komt krijgt de vis een mes in de kieuwen, of een naald door de centrale zenuw in de rug – er zijn foto’s in het artikel maar die wil ik u besparen, zo vroeg in de ochtend. Japanse chef die negen jaar geleden in Londen arriveerde was diep ongelukkig over de kwaliteit van het visaanbod. ‘Alsof ik een hand was kwijtgeraakt,’ zei hij. ‘Ingrediënten zijn zo belangrijk in de Japanse keuken.’ Hij leidde een handvol vissers in Cornwall op in de verschillende ikejime methoden. (tip A. Nieuwland)
Schoolkinderen en studenten die meer dan zes maanden constant worden gepest – ‘bullying’ – hebben lagere cijfers, minder kans op een baan, vaker depressie, vaker alcohol- en drugsgebruik, etc. Nu komt daar nog iets bij. Chronisch gepest worden brengt fysieke verandering aan in de hersenen. Dat blijkt uit een studie die 692 kinderen in Europa volgde en interviewde op leeftijden 14, 16 en 19. Ze kregen ook MRI-scans van de hersenen op 14 en 19. De kinderen die chronisch werden gepest hadden meetbaar kleinere hersenen in twee regio’s: de linker putamen en de linker caudate, waarvan bekend is dat ze beweging en leervermogen aansturen. Misschien is deze fysieke aantasting mede verantwoordelijk voor gedrag dat bovenstaande sociale achterstand veroorzaakt?
Hoe zie je of iemand dement is, of Alzheimer heeft? Misschien aan de manier waarop hij loopt. Kleine test – 110 mensen, zes keer 10 meter lopen op een mat met sensoren – toont dat mensen met dementie wiebeliger zijn. Ze maken langere stappen, maar langzamer, en hun gang is asymmetrisch.
Diagnose is belangrijk omdat patiënten met Alzheimer soms antipsychotica krijgen voorgeschreven, een middel dat bij demente mensen kan leiden tot verergering van de symptomen.
