Pompeii nieuws

Een gedeelte van Pompeii, genaamd Regio V, was nooit ontgonnen door archeologen. Te weinig geld. Opgravingen begonnen in 2012 met financiering (mede dankzij de EU) uit het 125 miljoen euro grote Pompeii Project tonen nieuwe schatten. Luxueuze fresco’s:

Een schitterende vloermozaïek, Orion die in een sterrenbeeld verandert:

Een fresco van Leda die wordt geïmpregneerd door Jupiter, die zich heeft veranderd in een zwaan:

Helaas waren schatgravers al eeuwen eerder, en zijn draagbare antiquiteiten nauwelijks te vinden.

 

Waarom is goud goud?

Wie het periodiek systeem van elementen doorneemt ziet dat 117 elementen vanzelf afvallen. Gassen en vloeistoffen zijn onpraktisch. Lantaniden en actiniden kunnen vergaan en radioactief worden. Alkalimetalen en aardalkalimetalen zijn onstabiel. Allerlei metalen (nikkel, koper) zijn te overvloedig om zeldzaamheidswaarde te hebben. Etc. Uiteindelijk resten vijf kostbare metalen: platinum, palladium, rhodium, zilver en goud. Rhodium en palladium zijn relatief recente ontdekkingen, hebben dus geen reputatie kunnen opbouwen. Zilver oxideert. Platinum smelt pas bij 3000ºC en dat soort ovens bestond vroeger niet. Dus ….

Het probleem van vrouwen

Studie anonimiseerde aanvragen voor subsidies (bij de Gates Foundation) en ontdekte dat aanvragen door vrouwen veel minder vaak werden gehonoreerd dan aanvragen door mannen. Blijkt dat mannen ‘grotere’ woorden gebruiken. Die worden geassocieerd met hogere ambities en hogere doelen. Vrouwen gebruiken ‘smalle’ bewoordingen. Komen dus bescheiden over. Dat is niet wat de jury wil horen.

Andere studie laat zien dat als slimme meisjes op de middelbare school in een klas komen met ambitieuze jongens, ze later in hun leven minder goed gaan presteren – economisch gezien. Er studeren er minder af, ze hebben lagere cijfers voor beta-vakken, ze worden vaker huismoeder.

Mogen we hier conclusies uit trekken? Econoom Tyler Cowen doet dat wel: het zelfvertrouwen van vrouwen is kwetsbaar.

Waarom???

Waarom hebben zebra’s strepen? Lange tijd werd gedacht dat ze dienen om roofdieren in verwarring te brengen. Die kunnen door de strepen niet tellen hoeveel zebra’s er zijn, en dus niet de omvang van een kudde schatten. Of kiezen tussen slachtoffer A of B. Maar de laatste tijd wint een nieuwe theorie: de strepen helpen om horzels te ontmoedigen. Een recent experiment toonde dit aan door paarden en zebra’s op een boerderij in Engeland te bestuderen. In de tweede fase werd een groep paarden bedekt met zebra-achtige dekens:

Zebra’s en paarden werden even vaak omcirkeld door de horzels, maar de paarden werden 4x zo vaak ‘aangevallen.’ De horzels die landden op de zebra’s, nep of echt, leken moeite te hebben de afstand van de ‘zebra’ huid in te schatten – daardoor stuiterden ze regelmatig van de vacht af. Misschien dat de optische verwarring ze ontmoedigt om die beesten met die ingewikkelde vacht aan te vallen.

Furusato Nouzei

Japan heeft een elegante, typisch Japanse oplossing voor een universeel probleem. Werkgelegenheid is zwaar geconcentreerd in drie grote steden – Tokio, Osaka, Nagoya. Meeste jeugd zoekt dus een baan daar. (De bevolking van Tokio groeit met 100.000 per jaar terwijl die van Japan als geheel daalt.) Maar de regio, ‘het platteland,’ moet wel eerst voor de lagere en middelbare school betalen, plus alle infrastructuur die daar omheen hangt. Dus: wie eenmaal een baan heeft kan tot 40% van zijn lokale belasting – en die is ruwweg 8% van het bruto-inkomen – doneren aan een stad of prefectuur van zijn keuze. Dat systeem heet furusato nouzei. (tip H. Dreesen)

Er is hoop

Terwijl in de wereld presidenten liegen, drugshandelaren worden geliquideerd, dronkelappen omvallen, valsspelers winnen, automobilisten elkaar afsnijden, CEO’s hun zakken vullen met opties – speelt in Thailand een man Debussy voor een 80-jarige, bijna blinde olifant.

 

 

Psychologie ca. 1650

‘Als we iemand willen corrigeren en laten zien dat hij een fout maakt, dan moeten we eerst ontdekken vanuit welk perspectief hij de kwestie bekijkt – want vanaf die kant gezien is de mening meestal waar – en dat ook toegeven; maar dan ook het perspectief tonen van waaruit de mening fout is. Dat is voor hem bevredigend want hij ziet dat hij geen ongelijk had, dat hij alleen maar een perspectief over het hoofd had gezien. Niemand vind het erg als hij niet alles ziet, maar iedereen vindt het vervelend om een fout te erkennen. (…) Natuurlijk kan hij zich niet vergissen in de kant waar hij naar kijkt, want de waarnemingen van onze zintuigen zijn altijd de waarheid.’  Basisles overredingskunst, van filosoof Blaise Pascal (1623-1662).

 

Meer bos

De hoeveelheid bos op de wereld is tussen 1982 en 2016 toegenomen met 2,24 miljoen vierkante kilometer, zegt een nieuwe studie in Nature. De FAO, de meest geciteerde bron over boomplant, zegt ‘afgenomen.’ Het verschil valt te verklaren doordat de FAO niet commerciële bosbouw meetelt.  Dus als een stuk tropisch regenwoud wordt omgehakt en er worden palmen geplant, telt dat voor de FAO niet mee. Voor Nature wel. Bebossing nam sterk toe in de VS, Europa, China en Rusland.

 

Geniaal?

Hoe sla je energie op? Centrales produceren altijd te veel of te weinig, nooit precies genoeg. Op een handvol plaatsen ter wereld zijn er generatoren die overtollige energie gebruiken om water omhoog te pompen in een reservoir, en dat water vrijlaten als er extra energie nodig is. Maar wat doe je op plekken waar niet voldoende water is, of geen hoogteverschil? Deze uitvinders hebben bedacht dat je met blokken beton hetzelfde kunt doen als met water. Je tilt een blok beton op als je energie over hebt; je laat hem weer langzaam zakken om energie op te wekken. Beton is duur, dus ze maakten een prototype met blokken van geperst afval, vermengd met cement. Prototype in Biasca, Zwitserland. Dus waarom verovert dit concept niet de hele wereld? De efficiëntie (verhouding tussen energie verbruikt en opgeleverd) is ongeveer 85%, tegen 90% voor een lithium-ion accu. Op grote schaal toegepast zouden de kosten kunnen dalen tot €130 per kWh; maar lithium-ion zou kunnen zakken tot €87 per kWh. (tip D. Rosenberg)

Ze duiken overal op

Zoals iedere automobilist in Amsterdam weet: fietsers komen van alle kanten. Dit is nu wetenschappelijk bevestigd: studie concludeert dat camera’s in de zelfrijdende auto 35 graden moeten dekken om de meeste botsingen met voetgangers te voorkomen; maar 180 graden om fietsers te kunnen zien en op tijd de rem te activeren om een botsing te voorkomen.