wetenschap • tech • gezondheid • geld

30 jaar later

30 jaar later

In 1999, tien jaar na de val van de Berlijnse muur, ‘konden we de overwinning van de fluwelen revoluties vieren, en de grote vooruitgang sindsdien. Op de twintigste verjaardag, in 2009, waren de landen van centraal Europa lid geworden van de EU en de NAVO. Op de dertigste verjaardag dringt zich echter de vraag op: “Wat is er mis gegaan?“’

Historicus Timothy Garton Ash was bij veel van die fluwelen revoluties aanwezig en zoekt oude bekenden op. Enkele overdenkingen:

Immigratie wordt beschouwd als een probleem, maar het echte probleem van de centraal-Europese landen is emigratie. Tussen 1989 en 2017 emigreerde 27% van de bevolking van Letland. In Bulgarije, 21%. Drie miljoen Roemenen emigreerden nadat het land lid werd van de EU, in 2007. Oost-Duitsland: 11%. De bevolking daar is nu terug op het niveau van 1905.

Inwoners van Oost-Europese landen zijn veel vijandiger tegenover immigranten omdat ze 40 jaar opgesloten hebben gezeten in een gesloten Sovjet-systeem, dat niet alleen de grenzen sloot voor ideeën maar ook voor mensen.

De echte scheidslijn in al die voormalige Sovjet-landen is niet tussen arm en rijk of pro-democratie of anti-democratie; die lijn verdeelt mensen die zich hebben kunnen aanpassen aan markteconomie en democratie, en degenen die dat niet konden en zich verstoten voelen. In plaats van ‘there is no liberty without Solidarity,’ zoals Poolse opstandelingen schreeuwden in 1988, schreeuwen demonstranten nu ‘there is no solidarity in liberty.’

Het Westen heeft zich vergist: ja, liberale, Europese waarden hebben gewonnen, maar dat betekent niet dat ze de standaard zijn geworden, het nieuwe normaal. Dertig jaar later kunnen we zien dat wat er in Europa in 1989 gebeurde een historische uitzondering was, een unicum.

Met uitzondering van Hongarije zijn er overal vrije verkiezingen. Net zoals bij ons, als in iedere imperfecte democratie, is het grote probleem: waar vind je de partij, het programma en de leiders die die volgende verkiezing gaan winnen. ‘Ze hebben dezelfde problemen als wij, nu.’

Abonneer De Bicker

Vul hieronder uw e-mailadres in om u in te schrijven voor de nieuwsbrief
jamie@example.com
Abonneer