Hoe populisme ...

... populair werd

psychologie | FT | 13 nov 25

Misschien moeten we populisme niet zien als een politieke beweging. Er is immers geen ideologie, geen programma, geen model, geen doel. Maar wat is het dan wel? Econoom Tim Harford citeert instemmend nieuw essay van Joseph Heath (schrijver van o.a. 'Enlightenment 2.0'), die zegt: misschien moet je het begrijpen als een manier van denken. Namelijk: 'Populisten vertegenwoordigen gezond verstand, en zijn tegen pretentieuze theorieën van de elite.'

Bijvoorbeeld: als je immigranten toelaat komen ze hier en pikken ze onze banen in. Misdaad kun je bestrijden door harder op te treden. Importheffingen maken ons rijk.

Klinkt allemaal logisch, maar valt allemaal met feiten te weerleggen. Wil je dat eens proberen? Succes! Niemand houdt van wijsneuzen. Dat maakt het zo moeilijk.

Harford zegt aan het eind van een mooi betoog: het enige wat helpt is cognitieve reflectie, oftewel: 'Sta even stil en denk na.' Dat is natuurlijk weer een wijsneuzerig, irritant en elitair antwoord. Wie heeft nou de tijd om stil te staan in deze drukke tijden? Die luxe hebben weinig mensen. Dus 'cognitieve reflectie' gaat ook geen hit worden.

Maar iets verderop citeert hij Orson Welles, de filmregisseur, die ooit tegen een klas studenten zei: “Ik kan niets bedenken dat te moeilijk zou zijn voor een publiek. Het enige probleem is ze geïnteresseerd te krijgen. Zodra ze geïnteresseerd zijn, kunnen ze alles begrijpen."

En dat is dus de boodschap voor politici en wij allemaal, die zoeken naar een manier om populisme terug te dringen: verpak je argument op een aansprekende manier. Maak je publiek geïnteresseerd.

Het ouderwetse politieke handwerk, dus ...