Krugman

Econoom Paul Krugman, Nobelprijswinnaar in 2008, is al meer dan tien jaar columnist in de New York Times maar is druk bezig zijn geloofwaardigheid te verspelen. De ene na de andere column is een tirade tegen Republikeinen. Krugman haat ze omdat ze feiten verdraaien of negeren of ‘alternatieve’ feiten verzinnen. Maar met zijn eenzijdige boosheid doet hij net zozeer de waarheid geweld aan, vreest recensent Sebastian Mallaby (van de Council on Foreign Affairs) Hij lijdt aan Trump Derangement Syndrome: ‘‘Hij heeft zichzelf ervan overtuigd dat alle Republikeinen corrupt en slecht zijn, en dat het dus geen zin heeft om een redelijk debat met ze te voeren.’ De nieuwste collectie essays van Krugman heet ‘Arguing with Zombies.’

Lange reportage over de escalerende ontginning van de diepe oceaanbodem, waar voor fortuinen aan zeldzame materialen voor het oprapen ligt. Schrijver maakt zich zorgen over verstoren en verwoesten van fauna daar. Meest frappante alinea (voor mij): in 1977 ontdekte een diepzee-duikboot dat zich rond een onderzeese geiser, op 2,5 km diepte, leven had verzameld: reuzenmosselen, paarse octopussen, krabben, en wormen van drie meter lengte. ‘De grondslagen van biologie werden weggeslagen. Als zo’n complex ecosysteem kon bestaan zonder planten, dan is evolutie dus meer dan een ‘heliologische’ (door de zon veroorzaakte) kwestie. Leven kon ontstaan in totale duisternis, in brandende hitte en in een soep van giftige stoffen.’

Kampioenen

Sporters die de top bereiken, in tegenstelling tot de nummers 2, zijn dol op uitdagingen. Ze geven nooit de schuld aan ‘tegenvallers’ of andere externe oorzaken – integendeel, dat zijn kansen om beter te worden. Ze kijken niet naar de concurrentie of lijstjes, ze refereren alleen aan zichzelf: ‘hoe kan ik beter worden dan ik gisteren was?’ Nieuwe psychologie-studie.

Mens sana ...

Lichaamsbeweging is goed voor de hersenen. Dat weten we. Maar hoe dan? Brein maakt nieuwe neuronen aan als het lichaam zich inspant.  Zou het dan nog beter zijn om fitness te combineren met cognitieve uitdagingen? Onderzoekers zetten nu oudjes op de hometrainer en laten ze allerlei ingewikkelde puzzels oplossen terwijl ze peddelen. De bevindingen tot nu toe zijn ‘bemoedigend.’ Ik zou zeggen: ga golfen.

Winst

Deze hebt u allemaal, toch? Abiomed, Transdigm, Regeneron, Align Technology? Die staan wel in de top-10 van de meest gestegen aandelen over het afgelopen decennium. Nooit van gehoord, zegt u? Tsk.

2010-2020

Het decennium loopt op zijn einde dus veel artikelen die de balans van tien jaar opmaken. Een mooi vormgegeven en dus instructieve in BuzzFeed (jazeker): lukt het ons om onze klimaatambities te verwezenlijken? Nee, dus. CO2 in de atmosfeer nam toe, sneller dan ooit tevoren; de gemiddelde temperatuur steeg; Poolijs smolt, jaar in jaar uit; zeespiegel steeg 7 cm sinds 1993 en het tempo versnelde. Minder overtuigend: stormen richtten meer schade aan dan ooit tevoren – dat is dus omdat mensen nu eenmaal hardnekkig blijven bouwen langs de kusten, vooral in de VS. Niet een goede maatstaf.

PS Goldman Sachs heeft als eerste Amerikaanse bank besloten om geen geld meer te lenen aan olie- en gaswinning in het Poolgebied, of de bouw van bepaalde steenkoolmijnen.

Droom en daad

Waarom is het voor ons zo moeilijk om goede voornemens tot uitvoering te brengen? ‘Just do it’ klinkt makkelijk, maar waarom ligt er toch zo’n kloof tussen inspanningen en vervulling?Originele benadering identificeert vijf mogelijke oorzaken. De cirkel tussen motivatie en verwacht succes gaat rond: verwacht succes motiveert, maar als je vaak hebt gefaald wordt je verwachting minder en dus de motivatie en dus de kans op succes. Nog eentje: sociale wenselijkheid. ‘Ons bewustzijn is niet zozeer de CEO van ons brein als wel de PR-manager.’ We weten wat we worden geacht te doen, maar we hebben er geen zin in. Dus doen we geveinsde of halfslachtige pogingen om de buitenwereld te misleiden, terwijl we zelf allang weten – bewust of onbewust – dat het nooit een succes gaat worden. (En nog drie theorieën.)

Drukke drukkerijen

Tijdgenoten van Rembrandt, in de 17de eeuw, hadden meer boeken dan wie ook ter wereld. In de korte Gouden Eeuw had Holland een enorme bedrijfstak gemaakt van boeken drukken. Nu weten we van het bestaan van enkele honderdduizenden titels; maar een nieuw project van de U. van Edinburgh concludeert dat er drie tot vier keer zo veel titels waren gepubliceerd – vaak almanakken, kalenders, handboeken en ander ‘commercieel werk’ dat niet in bibliotheken werd gekoesterd.  Totaal 700.000 titels, schatten ze.

De censor

Goed idee, om onthoofdingen en kinderporno en andere walgelijke dingen van YouTube af te halen. Maar denk eens aan de arme zielen die dit moeten filteren. ‘Peter merkte dat hij, sinds hij bij ‘extreem geweld’ werkt, dikker was geworden en haar begon te verliezen. Als hij langs zijn kantoor rijdt begint een ader in zijn borst te kloppen, zelfs op vrije dagen. “Iedere dag zie je iemand die iemand anders onthoofdt, of iemand die zijn vriendin doodschiet. Na een tijdje denk je, wow, deze wereld is echt gek geworden. Je wordt er ziek van. Je krijgt het gevoel dat er niets meer is om voor te leven. Waarom doen we elkaar dit aan?”‘

Microreactor

Hoge verwachtingen voor deze kernreactor die slechts 20 meter hoog is en 2,70 meter in doorsnee. Hij produceert 60 megawatt energie, een tiende van de kleinste conventionele kernreactor. Maar: goedkoop te bouwen, want in een fabriek vanwaar hij per oplegger vervoerd kan worden; schaalbaar (je kunt er net zo veel bij elkaar zetten als je wilt); veiliger, omdat hij heel weinig plutonium nodig heeft. Prototype, al sinds 2016 bezig met de Amerikaanse NRC, die vergunning moet verlenen. Zou kunnen helpen bij de energietransitie. Grootste obstakel? Het vergunningsproces gaat langzaam, terwijl beleidsmakers onder steeds grotere druk staan om snel CO2-vriendelijke maatregelen te nemen.