Ons is toch de beste

Winsten van Amerikaanse bedrijven zijn de afgelopen 25 jaar iets meer gestegen dan die van Europese. Bij ons hangt de winstmarge al die tijd rond de 20%, in de VS nu 23%. Hoge winsten zouden in theorie concurrenten moeten aantrekken. Maar in de VS heeft ook een grotere machtsconcentratie in bedrijfstakken plaatsgevonden: de vier grootste fabrikanten (‘manufacturing’ ) zijn goed voor 43% van de omzet van de hele bedrijfstak; in consumentengoederen zijn de top-4 goed voor 30%.

Kan het te maken hebben met toezicht? Columnist in Boston Globe postuleert: de SEC, de Fed, de FTC en zeker het Amerikaanse Ministerie van Justitie zijn veel meer verweven met de politiek dan hun Europese tegenhangers en daarom te soft.

Laat robots belasting betalen!

De altijd fijne Tim Harford heeft weer een mooie. ‘Wat moeten we doen als robots onze banen hebben ingepikt?’ Verschillende lezers suggereren: laat de robot een fictieve ‘inkomstenbelasting’ betalen. Als hij vijf banen vervangt van gemiddeld €20.000, zou hij IB moeten betalen over €100.000. Leuk, zegt Harford, maar fout. Neem de spreadsheet (u weet wel, Microsoft Excel. Uitgevonden als VisiCalc door Dan Bricklin, 35 jaar geleden. Sindsdien zijn er 400.000 baantjes verloren gegaan die door accountants werden bezet. Maar er zijn 600.000 accountants bij gekomen die heel andere dingen doen: doordat het softwareprogramma tijdrovende en geestdodende taken overnam, konden accountants veel meer, veel sneller en veel intelligenter opdrachten uitvoeren. Oftewel: ‘robots’ nemen geen banen over, ze nemen taken over. En daarbij komt: ‘Alles wat wij proberen te belasten, is moeilijk te definiëren – misschien wel omdat vaagheid in het voordeel van de belastingbetaler werkt.’ Als er in de toekomst massale technologie-werkloosheid ontstaat moeten we misschien andere dingen belasten dan alleen werk uit inkomen. Genoeg opties; maar ‘robots’ zijn het niet.

'Dark globalisation'

Wat als kapitalisme en democratie nu eens niet onvermijdelijk vanuit het Westen de wereld zouden overgaan, maar fascisme vanuit het Oosten – Rusland – zou overwinnen? Gesprek tussen historici John Connelly (UC Berkeley) en Timothy Snyder (Yale), die net ‘The Road to Unfreedom’ publiceerde. Zijn stelling: er is de ‘politiek van de onvermijdelijkheid’ en de ‘politiek van de eeuwigheid.’ De onvermijdelijkheid denkt dat we met zijn allen op weg zijn naar iets beters, dus lineair; de eeuwigheid denkt dat de geschiedenis zich herhaalt en dus cyclisch is. De Weg Naar Onvrijheid is het pad dat loopt van onvermijdelijkheid naar eeuwigheid.

‘Die manier van denken overwint als je ophoudt te geloven in vooruitgang, bijvoorbeeld door een enorme kloof tussen rijk en arm, of door een schok.’ In Rusland is die manier van denken al ingesleten: kapitalisme zou democratie brengen, toch? Maar dat leidde tot oligarchen en een enorme teleurstelling voor de meeste Russen. Maar ook in de VS sinds 2008 vindt de ‘politiek van de eeuwigheid’ vruchtbare bodem.

De Russische machthebbers kunnen moeilijk hun staatsinrichting als lichtend voorbeeld nemen. Niemand zou ze geloven. Dus wijzen ze steeds op de problemen van andere landen – Engeland, de VS, West-Europa – zodat Russen hopelijk concluderen dat iedereen er een zootje van maakt. De zwakke plekken in de VS zijn de ongelijkheid, discriminatie, campagnefinanciering en de indirecte verkiezing middels kiesmannen; daarop richt de Russische cybercampagne zich dus.

Internet helpt. Wij nemen de informatie die we snappen, en daardoor vormen we groepen. Online in plaats van mens-tot-mens, en dat maakt ‘anderen’ abstracter en dus makkelijker om wreed tegen te zijn. ‘Internet blijkt heel geschikt om een fascistische mentaliteit te ontwikkelen.’

‘Het basisprincipe van opvolging is de kern van politiek: hoe ga je van een situatie waarin je een leider hebt met geld en macht, naar een staat met wetten en instituten? Democratie is in de kern precies een manier om dat probleem op te lossen.’

De staat van slaap

Waarom slapen we toch? National Geographic praat ons bij over de nieuwste kennis, met stapels fascinerende details. ‘Het wakkere brein is optimaal voor het verzamelen van externe prikkels. Het slapende brein consolideert ze. Dus we gaan ‘s nachts van verslaggeven naar eindredactie.’ (…) ‘Slaap versterkt onze herinneringen, niet alleen in fase 2, maar gedurende de hele zwalkende reis door de nacht. Dat is zo krachtig dat het soms beter is slaap uit te stellen. Als soldaten terugkomen van een gevaarlijke missie zouden ze beter eerst 6-8 uur wakker kunnen blijven, om post-traumatische stress te verminderen.’  (…) De maandag na de switch van zomer- naar wintertijd, of omgekeerd, zijn er 24% meer hartaanvallen. En ook meer verkeersongelukken.’ (…) REM-slaap is een vorm van waanzin. ‘Psychose is per definitie een toestand overheerst door hallucinaties en illusies. Dromen is volgens sommige slaapwetenschappers een vorm van psychose.’ (….) ‘Wat je droomt is niet meer zo interessant, denken ze nu. Slaapexperts denken dat dromen worden veroorzaakt door willekeurig rondschietende neuronen en dus inhoudelijk niet veel betekenen. (…) Iedereen droomt. Je dromen niet kunnen herinneren is een indicatie van een gezonde slaap.’ (…) ‘Pasgeboren babies slapen tot 17 uur per dag, de helft in actieve REM-achtige staat. En gedurende een maand in de baarmoeder, na week 26, lijken foetussen te verkeren in een staat die erg lijkt op REM-slaap. Een theorie: al deze REM-tijd is het equivalent van een brein dat zijn software test, voordat hij volledig online is.’ (…) ‘Iedere keer als een man droomt krijgt hij een erectie, ook als de droom niets met seks te maken heeft. Bij vrouwen worden de labia doorbloed.’ ‘REM-slaap is het bewijs dat het brein zonder externe stimulans kan werken. Als een artiest die in een geheime studio zit te werken, zit ons brein te experimenteren zonder enige gene, lekker met zichzelf bezig.’

Er staat nog veel meer in deze reportage, die eindigt met: ‘Misschien hebben we onszelf al sinds Aristoteles de verkeerde vraag gesteld. Het is niet zo verbazend dat we slapen. De vraag is: waarom blijven we nog wakker als er zo’n fantastisch alternatief is?’

Snurk

Mensen die een TV bezitten hebben gemiddeld 6% minder vaak sex. Ongeacht inkomen of opleiding. Synthese van landelijke enquetes onder vier miljoen mensen in 80 landen op vijf continenten.

Machthebbers opgelet!

Keizers in het Romeinse Rijk werden vaker vermoord in of na periodes van droogte. Theorie: droogte veroorzaakt slechte oogsten, honger en muiterij onder de soldaten.

Muurvast

Hoe de Britten denken over lidmaatschap van de EU. Het Brexit-referendum was nu iets meer dan twee jaar geleden, 23 juni 2016. Sindsdien zijn de posities nauwelijks gewijzigd: pro en contra bewegen zich tussen de 40% en 45%, ‘Remain’ heeft nu ietsje de bovenhand maar het Brexit-blok is sinds 2016 nooit onder de 40% gezakt. (tip J. Rademaker)

Mensen redigeren

‘In de komende vijf tot tien jaar zullen de eerste CRISPR planten te koop zijn in supermarkten. Kort daarna zien we CRISPR mensen in ziekenhuizen, die behandelingen hebben ondergaan om genetische afwijkingen zoals erfelijke blindheid te corrigeren. (…) uiteindelijk zal er een CRISPR baby geboren worden. De technologie is te makkelijk. Er is geen wereldregering om het tegen te houden; veel mensen vinden dat het niet eens moet worden tegengegaan.’ Spannende en voor de leek begrijpelijke reportage over de ontdekking van het moleculaire mechanisme waarmee bacteriën virussen bestrijden – door ze uit een DNA-string te ‘knippen.’ CRISPR staat voor Clustered Regularly Interspersed Palindromic Repeats. Dus regelmatig terugkerende combinaties van code, omkeerbaar (palindromisch), die bleken te bestaan voor en achter de code van het binnengedrongen virus. Die bacteriën bleken dus het virus te ‘omsingelen’ en daarmee onschadelijk te maken. Als je dat zou kunnen repliceren – en dan ook nog eens een nieuw DNA in het ‘gat’ zou kunnen monteren … dat is dus wat sinds 2012 door wetenschappers over de hele wereld wordt ontwikkeld. ‘Zelden is een wetenschappelijke toepassingen zo snel de wereld over gegaan. Het duurde duizend jaar voordat het concept van de ‘nul,’ zero, werd geaccepteerd in Europa. Het duurde eeuwen voordat de eerste microscopen nuttig bruikbaar werden. Zelfs de computer werd pas na twintig jaar gemeengoed thuis en op kantoor.’

Hier een aantal verhalen die ik de afgelopen twee weken met plezier heb gelezen. ‘Where has all the sperm gone?’ vraagt het Engelse tijdschrift Prospect. Zaad-dichtheid in het sperma van Westerse mannen is tussen 1973 en 2011 met 50-60% gedaald.  Veel theorieën, veel samenloop maar geen eenduidige verklaring.

Als Japanners moeten kiezen uit twee winkels met vergelijkbare producten, kiezen ze de winkel met de langste rij. Dat heet ‘gyouretsu no dekiru mise’.

China was in de 12de eeuw wereldmarktleider in landbouw en industrie. Daarna volgden 750 jaar stagnatie waarin ook de bevolking verdrievoudigde. De gemiddelde Chinese boerenfamilie in de 19de eeuw had minder te eten dan hun voorgangers in de 12de eeuw, schrijft econoom Brad DeLong.

Ben Rhodes was acht jaar speechschrijver voor Barack Obama en schreef zijn herinneringen op in ‘The World As It Is.’ De boekbespreking roept vooral weemoed op – zo’n getalenteerde president, en dan wordt al zijn werk weggevaagd door de verkiezing van Trump. Was Obama een basketballer, of meer een golfer? Is politiek als golf, of als basketball? Welke kant toonde Obama in momenten van stress?

Visolie helpt niet

Alweer een illusie armer. Studie van U of East Anglia met 79 onderzoeken op totaal 112.000 mensen concludeert dat Omega-3 vetten in pilvorm de kans op hart- en vaatziektes niet verminderen.