Deze 'Bicker' bevat geen nieuws, slechts een persoonlijke boodschap van mij aan u.

Ik wil u danken voor uw steun, financieel en moreel. Vooral degenen onder u die mij tipten over interessante verhalen.

Dit jaar heb ik 66 Bickers gepubliceerd, met gemiddeld twee items per mail. Dat is dus 132 in 2024, niet gek voor 24 euro.

De mails werden ontvangen door 5.850 abonnees, waarvan tweederde de mail ook daadwerkelijk opende. De 'engagement rate' van de abonnees is 69%. Dat is een betrokkenheid die zeldzaam is in de media, tegenwoordig.

En het is ook de belangrijkste reden om door te gaan. U en ik delen de nieuwsgierigheid, de openheid, de onbevangenheid om iets 'nieuws' te ontdekken, en de bereidheid om een oude mening in te ruilen voor een nieuwe, als die goed wordt onderbouwd.

Ik heb voor de komende weken weer een paar mooie verhalen in de maak, opnieuw op het spoor gezet door lezers. Maar vanavond even niet.

Het afgelopen jaar was persoonlijk druk, vandaar de onregelmatige verschijning van de nieuwsbrief. Hopelijk wat vaker in het nieuwe jaar. 2025.

Vijftig jaar eerder, in 1975, was er nog geen: loodvrije benzine, Sony Walkman, Apple iPhone, Spotify. Navigatie per satelliet was een zorgvuldig geheim gehouden voorrecht voor militairen. Er was geen e-mail en geen Amazon, AliExpress of Temu. 'Fracking' was nog niet uitgevonden. De Sovjet-Unie zou nog 14 jaar stuiptrekken. Ik kan niet eens tellen op hoeveel manieren de gezondheidszorg in die 50 jaar is verbeterd. ASML moest nog worden opgericht (zie overigens dit schitterende portret van het bedrijf in de WSJ deze week. Ik kan het niet laten ...)

De toekomst is altijd wilder dan wij kunnen bevroeden.

Wie is de grootste?

economie | Visual Capitalist | 21 dec 24

Dit plaatje vergt wel enige kanttekeningen. Dit is beurswaarde. Is dus niet een weergave van verkoopcijfers, maar van de verwachting van beleggers. Dus altijd een momentopname. En ... heeft China echt een 'beurs?' Dat gezegd hebbende: Stellantis (Fiat, Peugeot, Citroen, Opel, Chrysler etc) is piepklein! Zelfs Ferrari, dat ongeveer anderhalve auto per maand verkoopt, is twee keer zo veel waard. De machtige Duitse auto-industrie nu minder waard dan Chinezen. En Tesla is zes keer zo veel waard als Toyota.

Terwijl Toyota 5x zo veel auto's verkoopt als Tesla ...

(Tesla verkocht 1,8 miljoen auto's in 2023.)

... en Toyota 3,5 x zo veel omzet heeft als Tesla:

(Volkswagen wordt vertekend door de omzet van Porsches.)

De verwachting van beleggers is dus dat de Chinezen de Europeanen gaan overschaduwen, en dat Tesla dominant blijft. CNN waarschuwt in een lang artikel dat alle Westerse automakers uit de Chinese markt worden gedrukt. Vijf jaar geleden hadden Chinese merken 38% van hun thuismarkt; nu 70%. Belangrijkste reden: de verschuiving naar elektrisch. (tip R. van der Horst)

Wat moet je ermee?

tech | Vox | 13 dec 24

Eerlijk verhaal van de 'senior tech correspondent' van Vox, die tien uur vergeefs heeft geprobeerd om die vraag te beantwoorden. Totdat hij ChatGPT vroeg om één irritant klusje voor hem te doen. Drie seconden later ....

Sterfhuis Europa

geld | McAfee | 3 dec 24

Amerikaanse econoom Andrew McAfee (MIT) bespreekt aanbevelingen van Mario Draghi om de Europese economie uit het dal te helpen. Dat is geen academische discussie tussen kamergeleerden: als we met zijn allen minder geld verdienen, is er niet voldoende om alles te doen wat we belangrijk vinden. Draghi schrijft: 'We hebben het punt bereikt waar - als we geen actie ondernemen - we onze welvaartsstaat, ons leefklimaat of onze veiligheid moeten compromitteren.'

Wat is het probleem? Door onze behoedzame cultuur is er veel minder durfkapitaal voor starters. Starters waren de afgelopen 25 jaar vooral in de tech-sector. Technologie vergroot productiviteit. Dus 'tech start-ups' koesteren werkt twee kanten op. En dat doen we niet goed.

McAfee illustreert: het aantal bedrijven dat jonger is dan 50, en toch een marktwaarde heeft van $10 miljard of meer. Dat zijn er 14 in de EU. Vergelijk dat met de VS:

Die tech-bedrijven hebben ertoe bijgedragen dat de productiviteit in de VS veel groter is dan in Europa. En dat die kloof sinds 2000 is gegroeid:

Wat te doen? Een 'venture capital cultuur' stamp je niet uit de grond. Daarvoor zijn we in Europa nu eenmaal te behoudend. Meer overheidssubidies? We geven net zo veel uit als de Amerikaanse federale overheid. Dus daar ligt het niet aan. Wat dan wel? Dereguleren, zegt McAfee. Dat is iets concreets, waarvoor de Europese Commissie mandaat heeft. En het kost geen geld. (tip M. Petit)

Nieuwe accu

technologie | New Atlas | 6 dec 24

Zeta Energy uit Texas zei in 2023 dat het de grootste zwakte van lithium-sulfur accu's had opgelost: het 'shuttle'-effect van de polysulfides. (vraag niet verder). Daarmee zou de levensduur van de batterij in de buurt komen van de nu conventionele lithium-ion accu's. Li-S accu's hebben grote voordelen: veel lichter, tot 50% sneller laden, goedkoper omdat sulfur zo goedkoop is. Zeta hoopt nu in 2030 productieklaar te zijn en heeft de autogroep Stellantis als eerste grote klant gecontracteerd.

Choco puur

gezondheid | New Atlas | 7 dec 24

Oh jee, weer zo'n artikel over de zegeningen van een of ander wondervoedsel. U weet het zo langzamerhand: correlatie is geen causatie. Maar deze studie is gedaan door een faculteit van Harvard, en de data komen van bijna 200.000 deelnemers, allen werkzaam in de gezondheidszorg dus serieus volk.

Mensen die regelmatig (5x per week) een reep van 29 gram pure chocolade aten hadden 21% minder diabetes 2 dan de rest, en werden er niet dikker van. Mensen die melk- en andere chocolade aten werden wel iets dikker, en hadden even veel kans op diabetes als het gemiddelde. (Let op de keurige Bickeriaanse formulering die de causatie-insinuatie omzeilt.) Nog sterker: de pure-chocolade-eters waren slanker en hadden minder diabetes dan mensen die helemaal geen chocolade aten.

... bang maken

politiek | ISW, WSJ, Kyiv Post | 5 dec 24

Amerikaanse historica Amy Knight (verschillende boeken over de KGB) zegt: laat je niet gek maken door Poetin's dreigementen met kernwapens. Het is zinloos want de tegenstander, wie het ook is, heeft er net zo veel als jij. En de NAVO heeft genoeg conventionele wapens. Het zou een zelfmoordactie zijn. Poetin's dreigement is meer angstblaffen. Hij staat onder tijdsdruk. De roebel zakt, inflatie stijgt, de oligarchen morren, zegt zij. De opmars van het Russische leger gaat langzaam en kost afschuwelijk veel levens.

ISW citeerde vrijdag het Britse ministerie van Defensie: in de maand november verloor het Russische leger gemiddeld iedere dag 1.523 man, gewond of gesneuveld. Dat is ruwweg 45.000 in een maand. Voor de drie maanden september, october, november, schat ISW, is het aantal doden of gewonden 125.800.

Het ministerie van Defensie van Estland schreef een jaar geleden: Rusland kan nu 40.000 getrainde, adequaat uitgeruste soldaten per zes maanden leveren. 'Het is dus zaak om stelselmatig tenminste 50.000 Russische soldaten per zes maanden uit te schakelen, zodat Rusland geen effectieve aanvalskracht kan opbouwen. Dit is Oekraïne tot nu toe gelukt.'

Misschien dat Rusland intussen zijn opleidingscentra twee keer zo efficiënt heeft gemaakt. Dan nog wegen 80.000 nieuwe recruten in zes maanden niet op tegen 150.000 gesneuveld in drie maanden.

In Koersk heeft het Russische leger de hulp nodig van Noord-Koreanen. Aan de onderhandelingstafel werkt de tijd tegen Poetin.

Doggersbank was bewoond

wetenschap | Hakai | 5 dec 24

16.000 jaar voor Christus was de Doggersbank weelderig vruchtbaar laagland, aan een grote zee, doorkruisd door grote rivieren. Archeologen zijn ervan overtuigd dat we resten van bewoning zouden vinden, als we maar diep genoeg onder de zeebodem zouden graven.

Misschien dat ze dat over 18.000 jaar ook over Nederland zeggen.

Vincent Gaffney van de Universiteit van Bradford analyseerde data uit seismische metingen en maakte op basis daarvan 3D kaarten. Hij zegt: het was niet alleen maar een plek waar je makkelijk van 'Engeland' naar 'Nederland' kon oversteken, het was ideaal om te bewonen en te cultiveren.

Anhedonia

wetenschap | Science | 4 dec 24

Arme Guus Til (PSV). Hij kon niet eens meer juichen na zijn prachtige goal tegen Utrecht. 'Verlamd door mijn emoties,' zei hij. Anhedonia, zeggen psychologen. Vaak symptoom van depressie. En die kan worden veroorzaakt door te veel stress. Toevallig staat er net in Science een onderzoek dat misschien in de toekomst kan gaan helpen. Onderzoekers zagen dat muizen met anhedonia verminderde activiteit hadden tussen de amygdala and hippocampus. Als ze werden gestimuleerd, reageerden de neuronen en leek het brein weer meer op dat van stressvrije muizen.

Als- grote als - dit patroon ook bij mensen voorkomt, en als de stimulans daar ook effect heeft, is dat een oplossingsrichting.

Mensen

technologie | Uncharted Territories | 21 nov 24

Tomas Pueyo, origineel denker, legt uit waarom de planeet best 11 miljard mensen kan hebben - dat is de meeste recente schatting van demografen. Hij zegt: ook honderd miljard kan best. En sterker, het zou beter voor iedereen en alles zijn! In dit verhaal legt hij uit waarom hij dat denkt; en hier legt hij uit waarom dit beter voor iedereen zou zijn.

Als de hele wereld net zo dicht bevolkt zou zijn als Nederland - althans, het bewoonbare deel van de wereld - zouden er al 70 miljard mensen op de planeet passen. En wij kennen nauwelijks hoogbouw in dit landje. Meer hoogbouw betekent nog minder landoppervlak. Water? Ontzouten is goedkoop geworden. Eten? Als alle boeren in de wereld net zo efficiënt zouden worden als de Nederlandse, zou er voldoende eten zijn. Energie? lees maar. Ik ga er wat nonchalant doorheen, en daarmee doe ik hem geen recht aan. Alle bezwaren die u en ik kunnen bedenken weerlegt hij met data en grafieken.

Er is geen gebrek aan grondstoffen. Pueyo daagt u uit: noem één grondstof die 'op' is geraakt. Die is er niet. Het rapport van de Club van Rome (1972) werd door de werkelijkheid onderuit gehaald. Voor ieder probleem dat de doemdenkers opwerpen is er een technologie. En technologie is niet statisch, die verzint steeds weer nieuwe oplossingen.

Enfin, u kunt uw schouders ophalen en denken 'wat een pseudo-deskundige naïeve borrelpraat.' Maar misschien moet u toch even doorklikken en de argumenten van Pueyo aanhoren.

reacties van Bicker-lezers

economie | De Bicker | 21 nov 24

Een paar reacties op het artikel waarin staat dat de Amerikaanse economie meer geld, meer waarde produceert dan welk Europees land ook.

"Je zou inderdaad hele mooie dingen kunnen doen met dat geld. Waarom lijkt het er dan zo enorm veel op dat dat daar veel minder goed lukt? (...) Als je het de Economist vraagt (en volgens mij een boel anderen) dan liggen de fijnere plekken om te wonen eerder in Europa, Canada of Australië en Nieuw Zeeland als ik kort door de bocht mag gaan. Dus…"

"Het Grootste Wonder van de V.S. van Amerika is toch wel dat de drie rijkste mensen ongeveer evenveel vermogen hebben als de rest van het land. Dat er relatief een onhoudbare situatie is ontstaan met betrekking tot de daklozen die op straat leven, dat het probleem met gebruik van verdovende middelen niet onder controle is, dat er relatief de meeste gevangenen ter wereld zich op death row bevinden etc etc.. Zucht."

Het punt is niet wat de Verenigde Staten doen met het geld dat ze verdienen. Het punt is dat ze zo veel meer verdienen dan wij.

Stel je voor dat wij net zo productief zouden zijn ... wat zouden we niet allemaal kunnen doen met dat geld? Meer musea? Betere scholen? Meer gratis gezondheidszorg? Meer subsidies voor kansarmen? Draai de vraag om: wat als wij net zo productief zouden zijn, hoe veel mooier zou Europa dan niet zijn? Wat doen die Amerikanen nou precies waardoor ze zo veel geld verdienen? Wat kunnen wij daarvan leren? Want wij, wij zouden dat geld veeeeeel beter besteden .....

Threads

tech | via Ben Evans | 14 nov 24

... is het alternatief voor Twitter/X, ontwikkeld door Meta nadat bekend werd dat Elon Musk Twitter wilde kopen. Gelanceerd in juli 2023. Is een aanhangsel van Instagram, je moet een Insta account hebben. Specifiek voor tekst, max 500 letters per post, duidelijk uitdager van X. Had na een maand 8 miljoen gebruikers. Maar nu ... 90 miljoen nieuwe gebruikers in de afgelopen drie maanden.

Oma aan de lijn

ook belangrijk | BBC | 14 nov 24

Telefoonmaatschappij Virgin O2 heeft met AI een oma gecreëerd die vragen van scammers beantwoordt, en zo hun kostbare tijd verdoet.

Wirtschaftswunder

geld | Visual Capitalist |18 nov 24

Nee, geld is inderdaad niet alles. Maar wel fijn want je kunt er ziekenhuizen mee bouwen en scholen verbeteren en huizen bouwen en de lucht schoner maken en .... etc.

Amerika is een economisch wonder. Twee van de drie armste staten in de VS hebben nog steeds meer BBP per hoofd van de bevolking dan Duitsland.

Doenlijk

wetenschap | Economist | 14 nov 24

De Grote Overgang naar een duurzame wereldeconomie, waarin de CO2-uitstoot nul is, is best te betalen. Veel gebruikte schattingen zijn $3 tot $12 trillion (biljoen) per jaar. The Economist denkt dat dat het veel minder zal zijn, om vier redenen. De scenario's die worden gebruikt veronderstellen een hele snelle, en dus duurdere overgang. Ze veronderstellen veel snellere bevolkingsgroei dan redelijk is. Voorspellers hebben consequent onderschat hoe snel duurzame energie goedkoper wordt (denk zonnepanelen). Tot slot: deze schattingen trekken niet de kosten af die sowieso gemaakt worden - ook bestaande systemen op olie, steenkool en gas zouden onderhouden en vernieuwd en uitgebreid moeten worden.

Als je er van uitgaat dat 1,5ºC temperatuurstijging onhaalbaar is, en 2ºC als doelwit neemt; en de horizon ietsje verlegt naar 2050 of zo; dan zou het de wereld ruwweg $1 biljoen per jaar kosten, oftewel 1% van het wereld-BBP. Ter vergelijk: in 2024 investeerden we totaal 2-3% van het wereld-BBP in energie, duurzaam en fossiel.

Er zijn nog allerlei haken en ogen, uitgewerkt in het artikel. Maar, concludeert het blad: "Klimaatverandering is niet het einde van de wereld en ook niet een dure doemdenkershobby. Het is een echt en ingewikkeld probleem, maar wel een probleem dat betaalbaar opgelost kan worden."

(ik citeer meestal niet The Economist omdat ik ervan uitga dat de meeste Bicker-lezers ook wel een abonnement hebben. En het blad heeft een gemene betaalmuur. Maar dit was wel een goed stukkie verslaggeverswerk. Als u niet over de muur kunt klauteren, probeer dan via archive.ph. Tip van Th. van Dijk)

Een spiegel?

politiek | podcast | 7 nov 24

'The Rest is History' heeft zojuist een serie van vijf podcasts geplaatst over het rampjaar 1968 in de VS. Dat jaar werd de zwarte dominee Martin Luther King vermoord; werd presidentskandidaat Robert Kennedy (inderdaad, de vader van) vermoord; waren er massale rellen in de grote steden waarbij duizenden voornamelijk zwarte activisten werden gedood door de politie; tienduizenden raakten gewond. De oorlog in Vietnam eiste duizenden jonge levens, en was ook een splijtzwam in het land.

George Wallace, gouverneur van Alabama, appelleerde aan de angst van blanke kiezers voor hun zwarte buren. Blank en zwart zouden altijd gescheiden, 'segregated,' moeten blijven, zei hij. Hij fulmineerde tegen linkse studenten van de Oost-en Westkust met hun 'woke' ideeën over abortus en gelijke rechten.

Eugene McCarthy voerde een korte en onverwacht succesvolle campagne om zittende president Lyndon Johnson uit te dagen. Hij was één van de eersten die effectief nieuwe media gebruikten. In dit geval: 'direct mail.' Massamailings, 'bel dit gratis nummer om te doneren.'

Precies 40 jaar na 1968 werd de eerste zwarte president gekozen.