Mongolen

Voor wie het – net als mij – interesseert: recensie in de NY Review van ‘The Horde; How the Mongols Changed the World’ door Marie Favereau.

Klimaatactivisme

Moeten we klimaatactivisten serieus nemen? Nemen ze zichzelf wel serieus? Kennelijk niet, schrijft Noah Smith, anders zouden ze niet in Europa en de VS actie voeren:

China stoot nu meer CO2 uit dan de VS en Europa samen. Maar ja, in China word je meteen in de bak gegooid als je je mond opendoet. Dat is niet gezellig. Dus – nutteloos? Niet helemaal, gaat Smith verder. Verandering wordt voortgestuwd door technologie, en investeringen in technologie worden gestuurd door de elite – de politieke, de zakelijke, de media. Als je die een duwtje kunt geven, dan is activisme niet helemaal zinloos.

Juweel

Dit wonderschone huis, onder architectuurfans een icoon bekend als het ‘Stahl House,’ ‘hangt’ boven Los Angeles sinds 1960. Maar het was en is ook een thuis, voor generaties van de familie Stahl. Artikel met familiekiekjes, rondom het huis en het zwembad.

Stikstofmoment

Zweden heeft zijn stikstofmoment.

De rechtbank voor milieu-aangelegenheden heeft bevolen dat de grootste producent van cement per 1 november moet stoppen met het afgraven van kalksteen. De Cementa fabriek genereert te veel CO2. De bouw is in paniek. De fabrikant levert driekwart van alle cement in Zweden. Roept herinneringen op aan onze Raad van State, die in 2019 de overheid beval om de uitstoot van stikstof nu eens echt aan te pakken, waardoor de landbouw in de knel kwam.

Covid en astma

Studies in de VS, Engeland, Schotland en Zuid-Korea laten een spectaculaire afname zien in astma-aanvallen, sinds de uitbraak van de corona-pandemie. Aan het begin van de pandemie was de zorg juist dat astma-patiënten extra kwetsbaar zouden zijn, omdat Covid-19 immers de luchtwegen aanvalt. Het tegendeel gebeurde. Waarom? Nog geen zekerheid, maar een paar theorieën. Mensen, met of zonder astma, gingen minder vaak de deur uit en werden dus minder blootgesteld aan virussen van anderen, en andere externe ‘triggers’: schoonmaakmiddelen, uitlaatgassen. Misschien zijn ook de allergenen binnenshuis minder ernstig dan tot nu toe werd aangenomen: huismijt, sigarettenrook, kakkerlakken.

Delta

Weer een voortreffelijk overzicht van de stand van de wetenschap door Thomas Puyeo. Hoe besmettelijk is het (zeer), hoe snel verspreidt het (heel snel), etc. Maar voor mij is dit de belangrijkste alinea:

‘De beste data die we hebben komen uit Israel, dat Pfizer gebruikt.

‘Vóór Delta leek het dat complete vaccinaties voldoende waren om infecties, ziekenhuisopnames en overlijden terug te brengen met respectievelijk 93%, 93% en 91%. Nu met Delta ziet het er naar uit dat de cijfers zijn: 64%, 93% en 93%, zegt Israel; het VK denkt zelfs dat het cijfer 96% is voor ziekenhuisopnames.

‘Pfizer, en het vergelijkbare mRNA vaccin van Moderna, zijn waarschijnlijk beter dan Astra Zeneca (88% bescherming tegen asymptomatische besmetting, tegen 60% voor Astra Zeneca.)’

Dit is een fragment. Lees vooral het hele artikel dat een heleboel wetenschappelijk nieuws samenveegt en begrijpelijk samenvat. Maar de conclusie die ik trek is: gevaccineerden worden eerder ziek door Delta dan door eerdere varianten; maar de overgrote meerderheid van gevaccineerden behoeft geen ziekenhuisbehandeling, net als voorheen, en de overlijdenskans is net zo klein als bij eerdere varianten.

De ratio voor lockdowns, reisbeperkingen en andere maatregelen is altijd geweest: zorg dat de gezondheidszorg niet wordt overbelast. Bij een gevaccineerde bevolking is die dreiging er niet meer.

Voor niet-gevaccineerden is Delta inderdaad behoorlijk gevaarlijk. Dus hoe eerder de vaccinatiecampagne is voltooid, hoe beter.

Ja, het niet-gevaccineerde deel van de bevolking kan veel sneller besmet raken, en alsnog de ziekenhuizen overweldigen. Pueyo: ‘Stel dat een land 50% van de bevolking heeft gevaccineerd. Stel dat de vaccins besmettelijkheid slechts met 65% terugbrengt. Dan zou de vermenigvuldigingsratio R dus met ruwweg een derde verminderen. Maar Delta’s R is 2-3x hoger dan voorgaande varianten; dus R is alsnog 50-100% hoger dan vorig jaar.’

Belastingparadijzen

Welke landen zijn nu de grootste? Hoe meet je dat? Tax Justice Network, een Engelse actiegroep, kijkt naar regelgeving en toezicht (hoe makkelijk is het voor banken om de herkomst en eigendom van geld te versluieren) en aandeel van de banken van een land in het wereldwijde financiële verkeer. Dus bijvoorbeeld: de Maladiven hebben enorm relaxte wetgeving, maar slechts een klein aandeel in de financiële wereldmarkt dus komen niet op deze lijst voor. Nederland in de Europese top-3; de VS is na de Kaaiman Eilanden het grootste belastingparadijs; het VK (Londen) is relatief bescheiden maar veel grote belastinghavens zijn of waren lid van het Gemenebest: Kaaiman Eilanden, BVI, Jersey, Guernsey.

36 uur werkt

Een kortere werkweek, van 40 uur naar 36 uur bijvoorbeeld, leidt niet tot minder productiviteit. Zweden onderzocht eerder het effect van een zes-urige werkdag; Nieuw Zeeland de gevolgen van een vierdaagse werkweek. Nieuwe IJslandse studie, over een periode van vijf jaar met 2.500 deelnemers, komt tot dezelfde conclusie. In allerlei overheidsinstanties werd mensen gevraagd om zelf met een nieuw schema te komen. Scholen, ziekenhuizen, politiebureaus. De één koos voor een dag vrij per twee weken, de ander voor een halve dag per week; weer anderen kozen voor een nog ingewikkelder schema. De productiviteit nam toe.

Nachtpatrouille

De Chinese spellenmaker Tencent Games zet nu gezichtsherkenning in om jongeren te vinden die na bedtijd zitten (of liggen) te gamen. Als iemand langere tijd aan het spelen is, vindt er in tussen 22:00 en 08:00 een controle plaats. Tencent vraagt de speler om zijn of haar gezicht te laten zien; dat wordt geïdentificeerd met behulp van de database van de Chinese overheid. Dat verbod op nachtelijk spelen bestond al sinds 2019 maar werd door slimme jonkies makkelijk omzeild.

Psilocybine tegen depressie

Hallucinerende drugs helpen tegen depressie. Dat is al een tijdje geleden geconstateerd. Maar hoe? Nieuw onderzoek van Yale suggereert dat psilocybine, het actieve ingredient in paddo’s, in de hersenen van muizen een toename van het aantal neuronenverbindingen in de frontale kwab stimuleert. Dat is ook meteen de belangrijkste ‘bijsluiter’: bij muizen. Niemand weet of hetzelfde gebeurt bij mensen. Maar de hersenen reageren binnen een dag met een aanmaken van nieuwe verbindingen.