Onverbeterlijk ...

psychologie | FT | 3 nov 23

U kent het raadseltje: 'Als een bal en een racket samen €1,10 kosten, en het racket kost €1 meer dan de bal, hoe veel kost dan de bal?' Daniel Kahneman gebruikte dit om uit te leggen dat wij op twee manieren denken: snel en intuïtief, of logisch en langzaam.

Anderen hebben ontdekt dat mensen die het goede antwoord op deze test geven, minder ontvankelijk zijn voor nepnieuws.

Je zou denken dat de meeste mensen wel in staat zijn om het goede antwoord te geven, als ze even de tijd zouden nemen om te checken of hun intuïtieve antwoord wel klopt. Een nieuw onderzoek haalt dit onderuit. De proefkonijnen kregen allerlei steuntjes: “HINT: 10 cent is niet het goede antwoord." Of: "Voordat u antwoordt, overweeg of het goede antwoord misschien '5 cent' is." Of, helemaal bot: "Het antwoord is vijf cent. Zet alstublieft het cijfer vijf in dit veld: ___ cent."

Meer dan 20% van de respondenten schreef nog steeds een verkeerd antwoord op, zelfs nadat ze dus expliciet te horen hadden gekregen wat het goede antwoord was ....

De onderzoeker die eerder het verband legde tussen de racket-en-bal test en nepnieuws, is niet verbaasd over deze uitkomst: er zullen altijd mensen zijn die liever vertrouwen op hun eigen buikgevoel, zegt hij, dan op advies of suggesties van een of andere wijsneus die ze niet kennen.

Econoom Tim Harford concludeert: we kunnen misschien een deel van de mensheid leren dat ze nepnieuws kunnen herkennen - door even pauzeren, nadenken, een paar vragen stellen. Maar er zal altijd die 20% onverbeterlijken zijn. (FT heeft betaalmuur, vandaar deze wat langere samenvatting)

Goliath en David

geld | Adam Tooze | 29 okt 23

De economie van Rusland is 15 x groter dan die van Oekraïne in absolute dollars; acht keer groter in termen van 'purchasing power parity,' zeg maar koopkracht.

Dat betekent dat de leger-uitgaven van Rusland, zelfs als ze even groot zijn als die van Oekraïne, een veel kleinere fractie van de economie zijn; 6% van BBP, schat econoom Adam Tooze. 'Om dit werkbaar te maken hoeft Moskou maar klein beetje aan de economische knoppen te draaien.'

Veel industrie in Oekraïne is in elkaar gestort; en de 8-9 miljoen mensen die naar het buitenland zijn gevlucht vertegenwoordigen de grootste exodus in een halve eeuw. Alle indicatoren staan op alarm: omvang van de staat als percentage van de economie, hoeveelheid mensen die afhankelijk zijn van staatssteun, en ga zo maar door.

En toch .. draait de economie van Oekraïne, is de hryvnia niet in waarde gekelderd, zijn de staatsobligaties zelfs aan het stijgen sinds de zomer. Dankzij financiële samenwerking van centrale bank, overheid en vooral buitenlandse geldleners.

Elektrische revoluties

tech | FT, Economist | 27 okt 23

Toyota zegt dat het in 2027 in staat zal zijn om om zogenaamde 'solid state' accu's te produceren voor zijn elektrische auto's. Die zouden in tien minuten kunnen opladen en een actieradius bieden van meer dan 900 km op een volle accu. Het zou een doorbraak betekenen voor elektrische mobiliteit. Buitenstaanders zijn skeptisch, maar Toyota zet door. Dit FT-artikel bevat ook een mooie gedetailleerde uitleg over het verschil tussen 'solid state' en een gewone accu, voor leken zoals de Bicker.

Een andere hoopgevende ontwikkeling in accu-land: zout in plaats van lithium. Zout is, in tegenstelling to lithium, overal te vinden, en makkelijk te ontginnen zonder grote milieuschade. Een sodium-kathode heeft bovendien geen kobalt of nikkel nodig om optimaal te functioneren - zoals lithium die wel nodig heeft. Nadeel: zwaarder dan lithium en minder 'energiedichtheid,' dus niet ideaal voor telefoons, laptops en auto's; maar wel voor thuisaccu's (om zon- en wind-energie op te slaan), zwaar transport en netwerken. CATL, de grootste accufabrikant ter wereld, is één van de tientallen bedrijven in China die nu fabrieken bouwen voor de productie van na-ion accu's. Zo ook BYD.

Stop/go/stop ....

tech | The Verge | 24 okt 23

Een slechte week voor zelfrijdende auto's. Cruise, een van de twee bedrijven die in San Francisco zelfrijdende taxi's aanbieden, heeft zijn vergunning verloren 'met onmiddellijke ingang,' na een ongeluk. En Tesla kreeg een dagvaarding van de federale overheid om interne documenten af te geven die betrekking hebben op de 'zelfrijdende aspecten' van de auto's. Zo'n dagvaarding volgt meestal als het Openbaar Ministerie denkt dat een bedrijf niet vrijwillig alles heeft ingeleverd.

Het ongeluk met de Cruise taxi was er typisch een van de categorie 'je kunt 't niet verzinnen.' Een voetganger werd aangereden door een wegpiraat, vloog door de lucht, en landde voor de robotaxi. Die remde, week uit, maar niet voldoende, en kwam tot stilstand met het been van de voetganger nog steeds onder een achterwiel. Pas nadat Cruise op afstand de auto had ontsloten, kon de vrouw worden bevrijd. Ze is niet in levensgevaar.

China begrijpen

politiek, economie | Marginal Revolution | 18 okt 23

Econoom Tyler Cowen is lyrisch over een nieuw boek, en dat is al voldoende aanbeveling. 'China's World View: demystifying China to prevent global conflict,' door David Daokui Li.

Voorbeeld: door de anticorruptie campagne van de Communistische Partij doen ambtenaren niets meer. Wat vroeger mocht, is opeens strafbaar verklaard. Een ambtenaar die daadkrachtig is maakt onvermijdelijk vijanden, en riskeert dus aangegeven te worden door een opportunistische klokkenluider. Dan maar beter niks doen.

Transitie vergt minder energie

tech | Substack | 23 okt 23

Huh? Hoe kan dat nou weer? Weer een voordeel van de overgang naar elektriciteit als voornaamste energiedrager. "Elektrificatie betekent meer efficiëntie.' Een studie van Oxford prof Nick Eyre, en een andere van een Zwitsers/Frans onderzoeksteam.

Waarom is elektriciteit efficiënter dan steenkool, olie of gas? Een manier om het verschil te beschrijven is deze, van Eyre: 'De energietransitie is ook een verschuiving van hitte-producerende energiebronnen naar werk-producerende.'

Zie de auto. De cylinders drijven de aandrijfas. Maar die cylinders bewegen niet op en neer als je benzine naar ze toe duwt. Ze komen pas in beweging als je die benzine tot ontploffing brengt. Idem uw fornuis: het water gaat niet koken doordat het gas aan staat; pas als de gaspit is aangestoken, en gas gaat verbranden, ontstaat er hitte en dus energie. Elektriciteit werkt in de auto en in de keuken veel directer: de elektriciteit uit het stopcontact of de accu levert de energie, zonder tussenstappen. En dus ook zonder frictie, of verlies.

Heel erg versimpeld: tweederde van de 'primaire' energie die afkomstig is van alle bronnen gaat verloren als frictie, transport, verbranding etc. Het is dus niet zo dat elektriciteit even veel energie hoeft op te wekken als fossiele brandstoffen; slechts een derde van de hoeveelheid energie die aan de bron wordt gemeten. (tip D. Rosenberg)

Geld in muziek

ook belangrijk | Visual Capitalist | 20 okt 23

Dit is slechts een deel van de totale grafiek 'Muziekomzet 1973-2022.' Streaming is nog niet in de buurt gekomen van de LP's qua jaarlijkse omzet, en de groei lijkt er uit. In totale, cumulatieve omzet hebben cassettes nog steeds 2x zo veel geld opgeleverd - voor labels, producers, musici - als streaming.

Misvattingen over de energie-transitie

tech | substack | 13 okt 23

Geopinieerd, maar heerlijk onderbouwd verhaal van twee mensen die diep betrokken zijn bij de transitie van fossiele brandstof naar duurzame. Acht redenen waarom de snelheid van dat proces telkens wordt onderschat. Een paar fragmenten:

Niet lineaire maar exponentiële groei. Waarom? Verandering veroorzaakt veranderingen. Schaal veroorzaakt kostenverlaging, en dat is een virtueuze cirkel.

'Stocks follow flows.' Voorraden volgen trends. Het gaat er niet om dat fossiel nog steeds 80% van de energie levert - het is belangrijker dat duurzame energie een steeds groter percentage van de energie voor zijn rekening neemt. 'Kijken naar de omvang van de fossiele industrie is hetzelfde als paarden tellen in 1900.'

Disruptie: als de vraag naar fossiel eenmaal afneemt, een trendbreuk, dan gaat de markt van hoop naar vrees. 'Als kapitaalmarkten ruiken dat een bedrijfstak aftakelt, wachten ze niet tot het laatste vat is verkocht om te desinvesteren, en hun geld te stoppen in de opvolgers.'

Technologie bouwt op zichzelf. Een makkelijk probleem oplossen legt de basis voor de oplossing van een ingewikkeld probleem. 'De energiesector heeft de ketens van koolstof afgeschud en begint nu pas het periodiek systeem te ontdekken (...) nu er de keuze is om over te schakelen naar lithium en sodium en ijzer, worden de mogelijkheden onmeetbaar groter.'

Technologie gaat van simpel naar ingewikkeld. 'Evolutie is slimmer dan wij:' de creativiteit van duizenden uitvinders die de grenzen van het mogelijke opzoeken is veel groter dan het voorstellingsvermogen van mensen die in vergaderzalen zitten met spreadsheets.

De wereld is niet statisch. Het heeft geen zin om een energiesysteem voor de toekomst te modelleren op basis van de bestaande systemen. 'Er is niets aan de rups waaruit je kan afleiden dat hij een vlinder wordt.' (Buckminster Fuller)

'Het klimaat' is misschien de vonk waarmee dit proces begon. 'Maar de kern van de energietransitie is de verschuiving van een duur, inefficiënt, vluchtig, schaars, op handel gebaseerd fossiel systeem naar goedkopere, schonere, slimmere en snellere technologieën die voortdurend in prijs dalen en overal beschikbaar zijn. We gaan van zware, brandbare moleculen naar lichte, gehoorzame elektronen; van jagen op fossiele brandstoffen naar het oogsten van de zon. De duurzame revolutie is de voortzetting van de energie-geschiedenis: efficiëntie is beter dan verspilling, technologie wint van grondstoffen, economie wint van ideologie.'

Ja, dus weer een techno-optimistisch verhaal. Voelt u wantrouwen? lees het artikel en de verwijzingen naar de bronnen. (tip D. Rosenberg)

AI in sport

tech | The Athletic | 17 okt 23

Amazon Prime Sport heeft AI aan het werk gezet om American Football te voorspellen. Welke speler gaat proberen door de lijn te breken? En ja hoor, de AI zag iets wat zelfs de programmeur, een oud-speler, niet had gezien.

Hoe lang nog voordat AI de keeper bij voetbal gaat helpen te voorspellen naar welke hoek de penalty gaat, vraag Reinout van Wagtendonk (tip) zich af?

Cursus Oeigoer

politiek | via Marginal Revolution | 10 okt 23

Wat is dat volk, in die uithoek van China? 'In het hart van Eurazië, cultureel, genetisch en historisch; maar vaak in een grijs gebied, deel van en toch afzonderlijk.'(...) De meest westelijke stad ligt bijna even ver van Jerusalem als van Sjanghai.'

'Een groot gebied, meer dan twee keer zo groot als Frankrijk, pas in de jaren 1750 geannexeerd door de Manchu keizers van China.' (...) 'Oeigoers zijn Sunni Moslims die een Karluk Turkische taal spreken. (...) Meest opvallend voor buitenstaanders zijn hun exotische Euraziatische gelaatstrekken. Oeigoers kunnen er Iraans uitzien, of Europees, of Chinees; meestal een mengeling van die drie.' Geneticus duikt dan in de diepte om vast te stellen wat de dominante erfenis is.

Techno-optimist

tech | a16z | 16 oct 23

Een echt manifest, van Marc Andreessen, pater familias van Silicon Valley! 'Wij geloven ....' etc. Oordeel zelf. NB dit zijn slechts fragmenten, het verhaal is veel langer en mooier en degelijker onderbouwd.

'Er zijn maar drie bronnen van groei: bevolkingsgroei, gebruik van natuurlijke bronnen, en technologie. (...) Wij geloven dat technologie een hefboom op de wereld is - de manier om meer te doen met minder. (...) Wij geloven dat vrije markten de meest effectieve manier vormen om een technologische economie te organiseren.'

'De econoom William Nordhaus heeft laten zien dat de scheppers van een technologie slechts 2% van de economische waarde daarvan in hun zak steken. De overige 98% vloeit door naar de samenleving, in wat economen nemen 'sociaal surplus.' Technologische innovatie in een marktsysteem is inherent filantropisch, met een ratio van 50:1. Wie krijgt er nu meer uit een nieuwe technologie, het bedrijf dat die ontwikkelt, of de miljoenen of miljarden mensen die hem gebruiken om hun levens te verbeteren?'

[OK, en de planeet dan? Daar gaat-ie:]

'Wij geloven dat energieverbruik moet toenemen. Energie is de motor van onze samenleving. Hoe meer energie we hebben, hoe meer mensen we kunnen hebben, en hoe beter het leven van allen kan zijn. (...) We moeten het energieverbruik van de hele wereld naar ons niveau tillen, en dan onze energie verduizendvoudigen, en dan de energie van de rest van de wereld verduizendvoudigen.'

'Wij geloven dat er geen inherent conflict is tussen de techno-kapitaal machine en de natuur. De CO2 emissies van de VS zijn nu lager per hoofd van de bevolking dan 100 jaar geleden, zelfs zonder grootschalig gebruik van kernenergie.'

'Wij geloven dat technologie de oplossing biedt voor de aftakeling van het milieu en crisis. Een technologisch geavanceerde samenleving verbetert de natuur, een technologisch stagnerende samenleving ruïneert die.'

'Wij geloven dat het bevorderen van technologie één van de meest deugdzame manieren is om ons leven zin te geven.'

Kan ook!

tech | New Atlas | 16 okt 23

En waarom zou je voor al die korte ritjes - de boodschappen, de kinderen ophalen, de voetbalclub, de rit naar het bos met de hond - die grote SUV pakken?

De 'Rodster' is een elektrische auto, max snelheid 125 km/u, bereik 250 km, gaat eind 2024 in productie, geschatte prijs €23.000. Ontwikkeld in Slowakije. Zal in ons onvoorspelbare klimaat weinig aftrek vinden, maar elders?

Taiwan

politiek | Noahpinion | 15 okt 23

Wat zei Schopenhauer ook alweer? 'Het ergste moet nog komen.' Waar je ook kijkt, alleen maar ellende. Oekraïne, Israel, immigratiegolven, een stuurloze EU, een gepolariseerde VS, de verloedering van het openbaar debat, machtsgrepen in Afrika, de tweede termijn van president Trump. Maar het kan nog erger. China bereidt zich voor op oorlog over Taiwan, en de VS is niet voorbereid. Econoom Noah Smith schetst een plausibel scenario. Xi Jinping zegt openlijk dat hij zich voorbereidt op oorlog; de Chinese luchtmacht oefent regelmatig rondom Taiwan. De VS hebben bases in Guam, Okinawa en de Filippijnen. Japan is bezig zich te herbewapenen. Beiden kunnen de Chinese aanval op Taiwan verijdelen. Maar nu nog niet. De Japanners zijn nog schepen aan het bouwen, de Amerikaanse defensiebedrijven produceren nog steeds op een veel te laag niveau. En misschien begint China de verovering van Taiwan door .... de bases van de VS in Azië te bombarderen. Pearl Harbor?

Dus, zegt Smith: WO3 is een mogelijkheid, en niet eens zo'n kleine. Hij wil dat Amerikanen zich voorbereiden. De productie van granaten, schepen, drones en wat dan ook staat op een te lage pit. Een sterk leger is de beste kans voor vrede.

Enfin, lees het verhaal, de argumenten zijn niet kort samen te vatten. Interessante reacties van lezers, waaronder deze: 'China is veel te kwetsbaar: voor voedsel afhankelijk van de VS, enorme importeur van gas en olie, de maakindustrie is afhankelijk van aan- en afvoerlijnen.'

Waarom zou je ...?

geld | via Ritholtz | 4 okt 23

Als je hebt besloten om te beleggen waarom zou je dan zelf aandelen uitkiezen, als ieder onderzoek telkens weer uitwijst dat je beter 'trackers' kan kopen? Die beleggen domweg in alle aandelen in een categorie, en je koop een aandeel in hun fonds.  Je koop dus niet een aandeel in een bedrijf, maar in een beurs, een economie, een land, een bedrijfstak. (Meest bekende is de S&P500, de 500 grootste aandelen op de Amerikaanse beurzen.) Professionele beleggingsadviseurs meten hun prestaties door ze te vergelijken met 'de beurs' en slechts 3 of 4% slaagt er in de beurs te verslaan.

Dus waarom? Columnist vraagt zijn lezers en die komen met tientallen antwoorden. Samengevat: het is een mooi spel, ik hou van de concurrentie, je leert er van, je leert jezelf kennen. En: ik denk dat ik toch slimmer ben dan de rest ...

S&P500

geld | via Ritholtz | 1 okt 23

Nu we het er toch over hebben: hier is een module die toont hoe deze index het deed over een periode. Vul zelf de periode in.

En voor wie toch eigenwijs is:

geld | chartr | 25 sep 23

De Bicker, anno 2013

Deze week viert de Bicker zijn tiende verjaardag! Dank u wel. Meer dan 6.000 'Bickers' in die tijd verzonden. Allemaal terug te vinden in het archief op de website. Al jarenlang 6.400 abonnees.

Die afgelopen jaren heb ik u telkens om vrijwillige donaties gevraagd, om de boel draaiende te houden. Dat was een onbezorgde periode van vrijheid, blijheid. Voor u, en voor mij. U hebt tien jaar lang de tijd gehad om te kijken of u deze nieuwsbrief de moeite waard vindt. En tot mijn grote vreugde ziet het er naar uit dat het antwoord voor een groot aantal onder u 'ja' is. Iedere mail wordt door 50% of meer van de ontvangers geopend; de engagement rate (het percentage lezers dat regelmatig de mail leest) is 70%.

Dus komend jaar gaan we er een grote-mensenbedrijf van maken. Overstappen van een donatie- naar een betaalmodel. Per 1 januari 2024 gaat deze nieuwsbrief alleen nog naar betalende abonnees. Het aller-, allermooiste verjaardagscadeau dat u mij kunt geven is ... een abonnement afsluiten. Helemaal onderaan deze mail is de link.

Michiel Bicker Caarten