Waar begon Covid-19?
Waar begon Covid-19?
Dit gaat over SARS-CoV-2 maar het mooiste van dit ellenlange verhaal betreft één van de hoofdrolspelers: Toy Reid (44). Hij leerde makkelijk Spaans op de middelbare school. Als eerste in zijn familie ging hij naar de universiteit. Tijdens zijn bachelor’s studeerde hij Japans. Daarna Oost-Aziatische filosofie en religie op Harvard, waarbij hij Khmer leerde (de taal van Cambodja) en vloeiend Chinees. Werkend in Azië voor de Rand Corporation en later het Amerikaanse BZ leerde hij de allermoeilijkste taal: de ‘party speak’ van Chinese overheidsdienaren, apparatchiks van de Communistische partij. ‘Zelfs een Chinees die Mandarijn spreekt kan het niet volgen,’ zegt hij zelf. ‘Dat is ook de bedoeling. (…) Als ze het over iets hebben dat mogelijk gênant zou kunnen zijn dan praten ze eromheen, en er zijn allerlei bepaalde woorden en zinnen waarmee je toespelingen kunt maken.’
Reid stelde zijn talent 15 maanden ten dienste van een commissie van de Amerikaanse Senaat die probeert te achterhalen: kwam het virus nu van een vleermuis op de markt in Wuhan? Of is het ontsnapt uit een virologisch laboratorium 8 kilometer verderop? (Doet het er toe? Mij lijkt van wel. De eerste theorie is een geval van ‘shit happens’; de tweede, een geval van het toedekken van slecht nieuws door een land dat zich beschouwt als nieuwe wereldleider. De laboratorium-theorie werd in 2020 omarmd door president Donald Trump. Daarmee is het onderwerp in de VS meteen gepolitiseerd, en dat is het gebleven.)
Toy Reid bestudeerde rapporten en verslagen van partijleden bij het Wuhan Instituut voor Virologie, die nog steeds op de website staan, en probeerde door de eufemismen en vaagheden van de ‘party speak’ heen te prikken. Hij schreef een analyse van 236 pagina’s die zou moeten dienen als ondersteuning van het rapport. Afgelopen donderdag kwam de commissie met een ‘interim-conclusie’ waarbij het werk van Reid niet werd gepubliceerd.
ProPublica heeft samen met Vanity Fair maandenlang het onderzoek van de commissie mogen volgen. Ze publiceren nu de onderbouwing die de Senaatscommissie nog niet openbaar wilde maken. Essentie: er was veel zorg in het najaar van 2019 over de veiligheid; er waren ongebruikelijke toespelingen over de veiligheid van het laboratorium op 12 november; op 19 november 2019 kwam een hoge pief uit Beijing op bezoek met, in de interpretatie van Reid, instructies die rechtstreeks afkomstig waren van partijvoorzitter Xi Jinping.
Meer niet. Geen ‘smoking gun.’ Geen bekentenissen. Maar waarom kwam de directeur voor ‘technologische veiligheid en bescherming’ van alle wetenschappelijke instellingen in China persoonlijk naar de provincie?